ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ ΝΩΠΟΓΡΑΦΙΕΣ, ΨΗΦΙΔΩΤΑ, ΛΟΥΤΡΑ ΚΑΙ ΑΨΙΔΩΤΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ... Στο φως το «Μέγα και Ιερόν Παλάτιον»
Της ΕΡΣΗΣ ΒΑΤΟΥ
Μεγάλο μέρος από το «Μέγα και Ιερόν Παλάτιον» του Μεγάλου Κωνσταντίνου, που για περίπου οκτώ αιώνες φιλοξενούσε τους αυτοκράτορες του Βυζαντίου, αποκάλυψαν οι αρχαιολόγοι που δουλεύουν σε αυτό το πρόγραμμα για πάνω από 11 χρόνια. Ψηφιδωτή παράσταση από το νάρθηκα της Αγια-Σοφιάς (τέλη 9ου - αρχές 10ου αι.), που απεικονίζει τον Ιουστινιανό να προσφέρει στη Θεοτόκο το ναό της Αγια-Σοφιάς και τον Μεγάλο Κωνσταντίνο στην περιτειχισμένη ομώνυμη πόλη του, μέσα στην οποία διακρίνονται δύο κτίσματα, πιθανώς το Ιερόν Παλάτιον και η ίδια η Αγια-Σοφιά.Χτισμένο στα ανατολικά του Ιπποδρόμου, το τεράστιο σε έκταση και οικοδομημένο σε έξι επίπεδα «Μέγα και Ιερόν Παλάτιον» κατασκευάστηκε από τον Κωνσταντίνο τον Α', ιδρυτή της βασιλεύουσας, που έφερε το όνομά του. Τους επόμενους αιώνες ξαναχτίστηκε και επεκτάθηκε πολλές φορές, κυρίως από τον Ιουστινιανό και τον Θεόφιλο. Μέχρι πρόσφατα, από το Μέγα Παλάτιον είχαν έρθει στο φως μόνο μερικά ψηφιδωτά και ελάχιστα σπαράγματα τειχών. Η αρχαιολογική ανασκαφή όμως που ξεκίνησε το 1997 σε πολύ κοντινή απόσταση από την Αγια-Σοφιά και σε επιφάνεια 17.000 τετρ. μέτρων, έφερε στο φως τα αψιδωτά διαμερίσματα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, λουτρά, νωπογραφίες που χρονολογούνται στους 7ο και 9ο αιώνα, ψηφιδωτά του 5ου αιώνα, τρούλο εκκλησίας του 6ου αιώνα αλλά και τη θρυλική Χαλκή Πύλη, τη μόνη δίοδο επικοινωνίας του Παλατιού με τον έξω κόσμο. Οπως περιγράφει ο ΠαύλοςΚαλλιγάς (1814-1896) στο «Περί του τυπικού της Βυζαντινής Αυλής»: «ήρχε τετράγωνον θολωτόν, περίφρακτον, εκ τεσσάρων υψηλοτάτων τοίχων, καλούμενον Χαλκή, ήτοι ο τετειχισμένος μέγας Πυλών των Ανακτόρων». Η Χαλκή Πύλη είχε τοποθετηθεί στο Αυγουσταίο, νοτίως της Αγια-Σοφιάς, εκεί όπου ξεκινούσε η Μέση Οδός. Μιλώντας στο γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων, ο Τούρκος αρχαιολόγος Μεμέτ Αϊραντζί εξήγησε ότι για να φτάσουν οι ειδικοί στη βυζαντινή διαστρωμάτωση του εδάφους χρειάστηκε να κατεβούν επτά και οκτώ μέτρα κάτω από την υφιστάμενηεπιφάνειά του. Ο Αϊραντζί υπολογίζει ότι το κοινό θα έχει τη δυνατότητα να επισκέπτεται όλο το χώρο των νέων ανασκαφών με τη βοήθεια ενός δικτύου από ράμπες και γέφυρες, αρχής γενομένης από το τέλος του έτους. Ηδη από τα πρώτα χρόνια των ανασκαφών, οι Τούρκοι είχαν γνωστοποιήσει με επιφύλαξη την εκτίμησή τους ότι τα ερείπια που άρχισαν να αποκαλύπτονται ανήκαν σε κατασκευές πολύ προγενέστερες της οθωμανικής περιόδου, πιθανολογώντας μάλιστα ότι επρόκειτο για έργα των πρώτων βυζαντινών χρόνων. Είναι όμως η πρώτη φορά τώρα που ανακοινώνουν την ταυτοποίηση των σπαραγμάτων. Το «Μέγα και Ιερόν Παλάτιον» βγαίνει στο φως για να αποκαλύψει πτυχές μιας από τις σημαντικότερες σελίδες της ιστορίας του κόσμου, και δεν μπορεί παρά ναπροκαλεί βαθιά συγκίνηση. (Πηγές: Γαλλικό Πρακτορείο, ιστοσελίδες ειδικού περιεχομένου περί το Βυζάντιο, την ιστορία και την αρχιτεκτονική του) ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 24/05/2008
