το παρασκήνιο του Σκοπιανού
Η λεγόμενη Δημοκρατία της Μακεδονίας στη Γιουγκοσλαβία ήταν πάντα έναπρόβλημα για την ελληνική εξωτερική πολιτική. Αυτό τουλάχιστον θυμάταιο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΟι Σλαβομακεδόνες δεν είχαν ποτέ χωνέψει ότι είχαν φύγει από τηνΕλλάδα. Στο τέλος του εμφυλίου πολέμου, οι Σλαβομακεδόνες έφυγαν μαζίμε το κομμουνιστικό στράτευμα, με τον λεγόμενο Δημοκρατικό Στρατό,έφυγαν και πέρασαν απέναντι κατά κύριο λόγο εις την τότε ΟμόσπονδηΔημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας και εγκαταστάθηκαν εκεί αλλά δεν έπαψαννα ονειρεύονται επιστροφή και δεν έπαψαν να δημιουργούν πρόβλημααλυτρωτικό. Είναι δε βαθύ το φαρμάκι, αν θέλεις, που έχουν μέσα τουςαυτοί οι άνθρωποι. Και πρέπει να θυμίσω πάλι ότι ένα από τα βασικάεθνικά προβλήματα της Ελλάδος που συνδέεται με την Μακεδονία είναι τοπρόβλημα της ανύπαρκτης πλέον σήμερα σλαβομακεδονικής μειονότητας. ΗΕλλάδα δεν μπορεί ποτέ μα ποτέ να δεχθεί να δημιουργηθεί, με τηνεπιστροφή των ανθρώπων αυτών, ένα δεύτερο πρόβλημα μειονότητας, μικρήςμεν αλλά επικίνδυνης, εις τα βόρεια σύνορά μας, παράλληλα με τηνμουσουλμανική μειονότητα την οποία από την Συνθήκη της Λωζάννηςκληρονομήσαμε στην Θράκη. Το φθινόπωρο του 1991 η παλιά Γιουγκοσλαβία αρχίζει να διαλύεται,καθώς η μία μετά την άλλη οι δημοκρατίες που την απαρτίζουν επιδιώκουντην ανεξαρτησία τους. Κίρο Γκλιγκόροφ, πρόεδρος ΠΓΔΜ 1991-1999Σε μία από τις συναντήσεις μας ζήτησε το λόγο ο Μιλόσεβιτς και είπε:«Γνωρίζετε όλοι τη θέση μου, δεν την έχω αλλάξει. Η Γιουγκοσλαβία θαείναι μια συμπαγής ομοσπονδία ή αλλιώς τίποτα.» Εκείνη την εποχή, υπουργός εξωτερικών της Ελλάδας είναι ο ΑντώνηςΣαμαράς. Ένα βράδυ στο Βελιγράδι, ακούει τον ισχυρό άντρα της ΣερβίαςΣλόμπονταν Μιλόσεβιτς να του κάνει μια πρόταση που θα άλλαζε για πάντατον χάρτη των Βαλκανίων. Αντώνης Σαμαράς, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΣυνέντευξη Απριλίου 2002Ήμασταν με δυο πρέσβεις στο Βελιγράδι, τρώγαμε βράδυ στο σπίτι του,όταν ξαφνικά μου ζήτησε να αποσυρθούν οι πρέσβεις, απέσυρε κι εκείνοςτους δικούς του, και με πήγε θυμάμαι είχε ένα μεγάλο κλειδί στηντσέπη, και άνοιξε αυτό που ήταν ουσιαστικά το δωμάτιο τωνεπιχειρήσεων. Από την πρώτη ματιά ήταν εύκολο να καταλάβει κανείς ότιεκεί μέσα είχε καταστρώσει τους χάρτες εν όψει των λεγομένωνμετακινήσεων πληθυσμών που ήθελε να κάνει και που αργότερα έγινανπαγκοσμίως γνωστές το θυμάστε ως εθνοκαθάρσεις. Ήταν σαφές ότιμετακινούσε σερβικούς κυρίως πληθυσμούς εν όψει του γεγονότος ότιεπεδίωκε να γίνει η μεγάλη Σερβία. Αφού μου ανέλυσε όλον τονπρογραμματισμό που σκεφτόταν να κάνει, ξαφνικά γύρισε και μου λέει«θέλω να πας πίσω στον πρωθυπουργό σου και να του πεις δύο πράγματα:πρώτον, εν όψει του γεγονότος ότι ζουν κυρίως γύρω από την περιοχή τουΤέτοβο, γύρω στους 100.000 Σέρβους, θα σας ενδιέφερε να μετακινήσουμεαυτούς τους Σέρβους προς τα σύνορα τα ελληνικά, ούτως ώστε να μπορεί ηΕλλάδα να συνδέεται απ' ευθείας στα σύνορά της με τη Σερβία; Καιδεύτερον, θα θέλατε επειδή εγώ πρόκειται να δώσω μια λωρίδα γης τουΚοσσυφοπεδίου στους Αλβανούς, στην Αλβανία, ώστε να μετακινηθούν προςτα εκεί πληθυσμοί μουσουλμανικοί του Κοσσυφοπεδίου, ώστε επιτέλους ναπάρουμε - θυμάμαι την έκφρασή του - λίγο αέρα στην Πρίστινα,», όπουπάνω από τα 90% του πληθυσμού σας θυμίζω είναι μουσουλμάνοι στηνπρωτεύουσα του Κοσσυφοπεδίου, «εφόσον λοιπόν εμείς θα τους δώσουμε ένακομμάτι γης σας ενδιαφέρει εσάς να ζητήσω από τους Αλβανούς σεανταπόδοση να σας δώσουν ένα κομμάτι γης αντίστοιχο στη βόρειοΉπειρο;» Καταλαβαίνετε ότι έμεινα εμβρόντητος. Ο Σαμαράς επιστρέφει στην Αθήνα και ενημερώνει τον τότε ΠρωθυπουργόΚωνσταντίνο Μητσοτάκη για την παράδοξη πρόταση του Μιλόσεβιτς Αντώνης Σαμαράς, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΣυνέντευξη Απριλίου 2002Θυμάμαι ήταν στο γραφείο του πρωθυπουργού μέσα Ντόρα, Παλαιοκρασσάς,Ανδριανόπουλος. Μετά από λίγο αποχώρησαν και γυρνάω και λέω στονΜητσοτάκη «Θα σας πω κάτι το οποίο είναι πρωτοφανές, αυτά κι αυτά μουείπε να σας πω ο Μιλόσεβιτς.» Ο Μητσοτάκης έμεινε σκεπτικός, λέει«είναι δυνατόν;» Ο ίδιος ο Μητσοτάκης θυμάται μια άλλη πρόταση του Μιλόσεβιτς, πουαφορούσε την τότε Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΟ Μιλόσεβιτς σε μια από τις πρώτες, τη δεύτερη νομίζω συνάντηση πουείχα μαζί του, μου επρότεινε να το μοιράσουμε. Να πάρουμε εμείς τομισό, να πάρουν αυτοί το άλλο μισό, ώστε να έχουμε και απευθείαςσύνορα. Του είπα εγώ ότι πρώτον είμαστε Ευρωπαίοι και τέτοια πράγματαδεν μπορούμε να τα σκεφτούμε, και δεύτερον ότι το τελευταίο πράγμα πουθα ήθελα είναι…είδαμε και πάθαμε να γλιτώσουμε από αυτούς πουοικειοθελώς εφύγανε, να τους ξαναβάλω μέσα στα όρια της επικράτειας. Εντωμεταξύ οι εξελίξεις στην Γιουγκοσλαβία είναι ραγδαίες. Στην Αθήνασημαίνει συναγερμός, όταν γίνεται φανερό ότι η μικρή Δημοκρατία τηςΜακεδονίας θα γίνει ανεξάρτητο κράτος. Ο τότε πρέσβης της Ελλάδας στηΓιουγκοσλαβία Ελευθέριος Καραγιάννης συναντά τον ηγέτη των Σκοπίων,Κίρο Γκλιγκόροφ, για να εξακριβώσει τις προθέσεις του. Ελευθέριος Καραγιάννης, πρέσβης ε.τ.Ο οποίος αναγνώρισε ότι οι Σλάβοι οι οποίοι κατοικούν στην περιοχή δενέχουν καμία σχέση με τους Μακεδόνες. Μου είπε ξεκάθαρα ότι έχουνφτάσει εκεί περίπου τον 7ο αιώνα μ.Χ., δεν έχουν καμιά ιστορική ήπολιτιστική συγγένεια με τους Μακεδόνες, και ότι το όνομα αυτό τοπήραν από ανάγκη διότι δεν ήθελαν να απορροφηθούν ούτε από τουςΣέρβους ούτε από τους Βουλγάρους και υιοθέτησαν σαν μια νέα ταυτότητατου σλαβικού τους πληθυσμού και των υπολοίπων που έμεναν φυσικά εκείτο όνομα Μακεδονία. Όταν λοιπόν του είπα «άρα μπορούμε ναανακοινώσουμε ότι αναγνωρίζετε ότι δεν έχετε καμία σχέση με τηνΜακεδονία και τους Μακεδόνες» μου είπε ότι «έχετε δίκιο αλλά εγώ αυτήτην στιγμή δεν μπορώ να βγω και να ανακοινώσω αυτό το οποίο σας είπα.Η ιστορία είναι αυτή που είναι και δεσμεύομαι.» Λίγο μετά, οι υπουργοί εξωτερικών της Ευρώπης συζητούν για το μέλλοντης Γιουγκοσλαβίας. Οι Γερμανοί βιάζονται. Αντώνης Σαμαράς, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΣυνέντευξη Απριλίου 2002Ξαφνικά παίρνει τον λόγο ο υπουργός εξωτερικών της Γερμανίας οΓκένσερ, ο οποίος κάνει τη μεγάλη έκπληξη και δηλώνει ξεκάθαρα ότι«ό,τι και να πείτε εσείς, εγώ η Γερμανία έχω αποφασίσει – ήταν 16Δεκεμβρίου του '91 – ότι στις 10 Ιανουαρίου του '92, σε λίγες μέρεςδηλαδή, η βουλή μας η γερμανική αναγνωρίζει Σλοβενία-Κροατία.» Καικαταλαβαίνετε ότι πέφτει ένας πάγος μέσα στο συμβούλιο και αρχίζειμετά η αντίδραση των πάντων. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΤου είχα πει τότε «πρόσεξε», γιατί το πρόβλημα με τα Σκόπια υπήρχεήδη, του είχα πει «πρόσεξε, οι Γερμανοί θα σε πιέσουν αφόρητα για ναδεχτεί η Ελλάς να δημιουργηθούν δύο κράτη. Εγώ πίστευα ότι θαμπορούσαμε εκεί να υποχωρήσουμε, γιατί πράγματι ήταν διακεκριμένα καιπράγματι υπήρχαν πολύ σοβαροί λόγοι να χωρίσουν ιδίως οι Κροάτες μετους Σέρβους, μετά τα όσα είχαν συμβεί στον Β' Παγκόσμιο, «αλλά θαμπορείς να πάρεις», του είπα, «ό,τι ανταλλάγματα θέλεις από τουςΓερμανούς, μην υποχωρήσεις και λύσε το πρόβλημα των Σκοπίων τότε.» Αντώνης Σαμαράς, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΣυνέντευξη Απριλίου 2002Εκείνη την ώρα λοιπόν εγώ θέτω το θέμα, ότι για να συμφωνήσω θα πρέπεινα περάσετε αυτούς τους τρεις όρους που είναι και εντολή τουυπουργικού συμβουλίου προς εμένα. Και γίνεται μια μάχη, μάχη η οποίακράτησε πάνω από δύο ώρες, τρεις φορές τους άλλαξα το τελικό κείμενομε συγκεκριμένες δικές μου συνεχείς τροπολογίες, θυμάμαι τον ΝτεΜικέλις να μου λέει απέναντί μου ότι «είσαι πειρατής» ότι «είναι μίατο πρωί και για αυτό το λόγο έρχεσαι εδώ πέρα να μας επιβάλεις κάτι τοοποίο είναι εντελώς τρελό και παλαβό και πρέπει να ντρέπεσαι πουπαίρνει τέτοια θέση η Ελλάδα» κτλ. Και του λέω «άκουσε να δεις κύριεΝτε Μικέλις», το θυμάμαι πολύ καλά, «ο Ντε Γκολ δεν άφησε την κραταιάΑγγλία να μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την ονομασία Βρετάνη, ΜεγάληΒρετανία, διότι όλος ο κόσμος την ήξερε ως Μεγάλη Βρετανία, γιατί ηΓαλλία έχει την περιοχή Βρετάνη δικιά της και μπήκε η Αγγλία μέσα ωςΗνωμένο Βασίλειο, όπως παραμένει και σήμερα. Δεν μπορούμε εμείς ναπείσουμε τα Σκόπια που έχουν και αρνητικό προηγούμενο πραγματικό σεσχέση με την Ελλάδα;» Αυτή η υπόθεση λοιπόν τελικά πέρασε, και όπωςπέρασε μια κατεξοχήν υπέρ της Ελλάδος φωτογραφική δηλαδή διάταξη, ηαπόφαση έδινε σαφώς στην Ελλάδα το δικαίωμα να είναι εκείνη ο κριτής,όταν θα ερχόταν η ονομασία, η όποια, των Σκοπίων, να λέγαμε μαςαρέσει, δε μας αρέσει, την κρίνουμε σωστή, δεν την κρίνουμε σωστή,εμείς ως Ευρώπη με δικαίωμα ελληνικού βέτο. Ο Σαμαράς επιστρέφει θριαμβευτής. Ο Μητσοτάκης τον υποδέχεται μεεπαίνους αλλά σήμερα δηλώνει ότι ο υπουργός του δεν πέτυχε το μέγιστοδυνατό. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΟ Σαμαράς όχι από κακή πρόθεση βέβαια, από ανικανότητα, τα έκανεμούσκεμα, και συνεφώνησε χωρίς να μου τηλεφωνήσει. Ήθελα να το λύσω τοθέμα στη γένεσή του, τότε, εκείνη την ώρα, εκείνη την ώρα επέβαλες ότιήθελες, στα Σκόπια επέβαλες ότι ήθελες. Αλέξης ΠαπαχελάςΟι οδηγίες οι δικές σας ήταν σαφείς, να μην υπάρχει το Μακεδονία μέσαστην ονομασία; Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΕγώ ήθελα να πετύχουμε το μάξιμουμ του δυνατού εκείνη την ώρα για ταΣκόπια, δεν έγινε δυστυχώς τίποτα Στην Ελλάδα αρχίζουν οι πρώτες έντονες συζητήσεις για την ονομασία τωνΣκοπίων . Στην Θεσσαλονίκη. ο τότε δήμαρχος Ντίνος Κοσμόπουλος μαζί μεάλλους συμμετέχουν στις πρώτες συναντήσεις, που θα οδηγήσουν σταμεγάλα συλλαλητήρια της εποχής Ντίνος Κοσμόπουλος, πρώην δήμαρχος ΘεσσαλονίκηςΕίχαμε μια επαφή καταρχήν με τον υπουργό Εξωτερικών τότε, τον Αντώνητο Σαμαρά, ο οποίος συμφώνησε, άλλωστε τότε το θέμα έβραζε κόχλαζεαυτό το θέμα, και μας είπε ότι αυτός συμφωνεί αλλά θα έπρεπε νασυνεννοηθούμε και με τον πρωθυπουργό τον κ. Μητσοτάκη. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΟ γέρο Καραμανλής, ο οποίος είχε αίσθηση πολιτικής, είχε καλόαισθητήριο πολιτικό, ήταν ο πρώτος που ανησύχησε μαζί με μένα, και μεπήρε στο τηλέφωνο λέγοντας «κάμε ότι μπορείς για να μη γίνει τοσυλλαλητήριο». Βεβαίως και εγώ ήμουν εναντίον του να γίνει τοσυλλαλητήριο, πήραμε, ήταν αδύνατο να το σταματήσουμε. Ήταν όπως ηπυρκαγιά στο δάσος με νοτιά, δυνατό νοτιά, άπλωσε αμέσως αυτή ηψυχολογία, δεν μπορούσαμε να κάνουμε απολύτως τίποτα για ναεμποδίσουμε αυτήν την εξέλιξη. Ντίνος Κοσμόπουλος, πρώην δήμαρχος ΘεσσαλονίκηςΤην εποχή εκείνη ο πρωθυπουργός βρισκόταν στο Νταβός, ήταν οιελληνοτουρκικές συνομιλίες που γινόντανε και επικοινωνήσαμε καιμάλιστα επιστρέφοντας στην Αθήνα σταμάτησε το αεροπλάνο του εδώ στοαεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης και βρεθήκαμε πάνω στο αεροπλάνο και τοκουβεντιάσαμε το θέμα. Και βέβαια όταν του εξηγήσαμε και τους λόγουςπου μας είχαν ωθήσει σε αυτή τη σκέψη, συμφώνησε εν συνεχεία, αλλά ηαλήθεια είναι ότι μας είπε ότι δε θα έπρεπε να δώσουμε κάποια ακραίαδιάσταση. Ήχος από συλλαλητήριο 14 Φεβρουαρίου 2002«Η Μακεδονία ήτο, είναι και θα παραμείνει ελληνική!» Στις 14 Φεβρουαρίου διοργανώνεται η πρώτη εντυπωσιακή διαδήλωση στη Θεσσαλονίκη.Δυο μέρες μετά ο εμπειρογνώμονας του υπουργείο εξωτερικών ΒαγγέληςΚωφός ταξιδεύει για Λισσαβόνα, για να συμμετάσχει στο συμβούλιο τωνυπουργών εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ευάγγελος Κωφός, εμπειρογνώμων υπουργείου Εξωτερικών για το Μακεδονικό 1963-1995Καθώς φεύγαμε με το αεροπλάνο ήρθε η εφημερίδα «Μακεδονία» τηςΘεσσαλονίκης που είχε τη φωτογραφία εκείνου του φοβερού συλλαλητηρίουτου ενός εκατομμυρίου κόσμου. Παραγγείλαμε, λοιπόν, αμέσως 15 αντίτυπακαι τα βάλαμε μέσα στο ντοσιέ. Όταν λοιπόν ο Σαμαράς έκανε τηνπαρουσίαση του στο μεγάλο στρογγυλό τραπέζι - και ήμουν εκεί όποτε έχωοπτική γνώση του θέματος - και άρχισε να μιλάει, εμείς είχαμε στομεταξύ δώσει τα ντοσιέ σε όλους τους υπουργούς. Και μου έκανε εντύπωσηότι τα πρώτα πέντε λεπτά, κανείς δεν παρακολουθούσε τον υπουργό, τονΣαμαρά. Είχε ανοίξει το ντοσιέ, είχε ανοίξει την εφημερίδα, και όλοιτους όπως ξέρετε οι υπουργοί εξωτερικών είναι πολιτικοί. Μετρούσανκεφάλια. Μόλις επιστρέφει ο Σαμαράς, οι πολιτικοί αρχηγοί συναντώνται υπό τηνηγεσία του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Καραμανλή καιαποφασίζουν ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να δεχτεί ονομασία που να περιέχειτον όρο Μακεδονία. Πέτρος Μολυβιάτης, πρώην υπουργός Εξωτερικών, 18 Φεβρουαρίου 1992Σχετικά με το θέμα των Σκοπίων, η πολιτική ηγεσία της χώρας, μεεξαίρεση το ΚΚΕ, συμφώνησε ότι η Ελλάδα θα αναγνωρίσει ανεξάρτητοκράτος των Σκοπίων μόνο αν τηρηθούν και οι τρεις όροι που έθεσε η ΕΟΚστις 16/12/1991 με την αυτονόητη διευκρίνιση ότι στο όνομα του κράτουςαυτού δεν θα υπάρχει η λέξη Μακεδονία. Στις 6 Μαρτίου ο Σαμαράς συναντιέται με τον Μητσοτάκη στο γραφείο τουκαι του ζητάει επίμονα οδηγίες για την επόμενη σύνοδο των υπουργώνεξωτερικών της ΕΕ. Αντώνης Σαμαράς, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΣυνέντευξη Απριλίου 2002Εκείνη τη στιγμή στη σύσκεψη αυτή, εν όψει του γεγονότος ότι εγώέπρεπε να πάω σε τρεις μέρες στις Βρυξέλες να συζητήσω με Μπέικερ καιυπουργούς των Εξωτερικών, ο Μητσοτάκης λέει «Πρέπει να έχουμε μιαδεύτερη γραμμή άμυνας. Τι θα γίνει αν οι Αμερικανοί δεν θελήσουν νααναγνωρίσουν αυτό που έχουν αναγνωρίσει οι Ευρωπαίοι, τους τρειςόρους; Αν δεν το δεχθούν τι θα γίνει; Τι θα κάνουμε τότε;» Του λέω «οιΕυρωπαίοι θα το δεχτούν, έχουν υπογράψει στις 16/12», μου λέει «αν δεντο δεχτούν;» Λέω «δεν υπάρχει περίπτωση να μην το δεχτούν παρά ανεμείς δεν δώσουμε τη μάχη.» Λέει «δε σου κρύβω – παρουσία των άλλων –ότι εγώ το θέμα του ονόματος δεν το θεωρώ σημαντικό». Λέω «τότε κ.Πρόεδρε μου λέτε, αυτό που έχετε πει στον ελληνικό λαό, αυτό που έχειαποφασίσει το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών, αυτό το οποίο λέτεεσείς προς τον ελληνικό λαό – άλλο τι μας λέτε εδώ – να βγω εγώ και ναπω τα αντίθετα στο εξωτερικό, πώς θα το κάνω;»Πηγαίνω έξω και κύριε Παπαχελά ποτέ δεν έχω αισθανθεί πιο άσχημα καιδε θα ήθελα ποτέ άλλος Έλληνας υπουργός εξωτερικών να αισθανθεί τοίδιο άσχημα, έγινα περίγελος. Με ρωτούσε ο κ. Ντελόρ με υπονοούμενα,με ρωτούσε ο κ. Πός του Λουξεμβούργου, με ρωτούσε ο Γκένσερ, μερωτούσε ο κ. Κόλινς της Ιρλανδίας και μου λέγανε «καλά Αντώνη, εδώ μαςλες άλλα και μαθαίνουμε ότι από το κέντρο άλλη είναι η γραμμή». Είχανεήδη αρχίσει οι διαρροές, ότι «μην ακούτε το Σαμαρά, αυτός έχει τη θέσηόνομα, εμάς δε μας νοιάζει τόσο.» Ο Σαμαράς γυρνάει στην Αθήνα και ζητάει τώρα να συναντηθεί με τονΠρόεδρο της Δημοκρατίας. Αντώνης Σαμαράς, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΣυνέντευξη Απριλίου 2002 Βλέπω τον Καραμανλή, συζητώ μαζί του και μετά από δύο μέρες μου δίνειαυτήν εδώ πέρα την επιστολή, η οποία επιστολή Καραμανλή ήταν ξεκάθαρη,κι επιτρέψτε μου να σας διαβάσω μόνο δύο γραμμές. «Το επιχείρημα ότι ηΕλλάς υπερβάλλει διότι τα μικρά Σκόπια δεν αποτελούν απειλή για τηνΕλλάδα, μέλος του ΝΑΤΟ κτλ., είναι αντιφατικό και επικίνδυνο για ναμην πούμε παράλογο». «Αν τα Σκόπια», λέει ο Καραμανλής, «δεν αποτελούναπειλή αυτή τη στιγμή, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει και εγγυηθεί,ιδιαίτερα μέσα στις σημερινές συνθήκες ρευστότητας και αστάθειας,ποιοι συνδυασμοί δυνάμεων θα προκύψουν στο εγγύς ή στο απώτερο μέλλονστα Βαλκάνια και την ευρύτερη περιοχή. Αν αυτές οι δυνάμεις θελήσουννα χρησιμοποιήσουν και πάλι το Μακεδονικό, όπως το έκαναν στοπαρελθόν, γιατί η διεθνής κοινότης θα πρέπει να τους έχει δώσει εκ τωνπροτέρων ένα τίτλο νομιμότητος για να το πράξουν;» Το παρασκήνιο στις σχέσεις Αθήνας Σκοπίων συνεχίζεται με πολλούςαφανείς μεσολαβητές. Αντώνης Σαμαράς, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΣυνέντευξη Απριλίου 2002Βέβαια ο κ. Μητσοτάκης τέτοια κανάλια είχε πολλά με τους Σκοπιανούς.Είναι η άλλη πλευρά αν θέλετε της διγλωσσίας, είναι μια ολόκληρηιστορία. Πετρέλαια, συμφέροντα, μυστικές διαπραγματεύσεις, δεν είναιόμως τώρα η ώρα, επιτρέψτε μου να σας πω δεν είναι όμως τώρα η ώρα. Αλέξης ΠαπαχελάςΌλοι ξέρουμε ότι είχατε μια έντονη παρασκηνιακή ανάμειξη στην ιστορίατων Σκοπίων, εσείς είχατε αρχίσει αμέσως επαφές με πολιτικούς,κυβερνητικά στελέχη κ.ο.κ. στα Σκόπια;Νίκος Γρυλλάκης, στρατηγός ε.α.Άρχισα επαφές και με κυβερνητικούς, και με τα πολιτικά κόμματα, ταχριστιανικά κόμματα, παράλληλα είχα αρχίσει επαφές με τους Κοσοβάρους.Αλέξης ΠαπαχελάςΕσείς ενημερώνατε το υπουργείο εξωτερικών ή την ΕΥΠ αναλόγως ήκατευθείαν με τον πρωθυπουργό είχατε επικοινωνία;Νίκος Γρυλλάκης, στρατηγός ε.α.Μόνο με τον πρωθυπουργό, κανέναν άλλο. Ποτέ δεν ενημέρωσα κανέναν,πλην του πρωθυπουργού.Αλέξης ΠαπαχελάςΜε την ιστορία της ονομασίας, όταν ξεκίνησε αυτή η ιστορία, υπήρξεποτέ ένα παρασκηνιακό παζάρι και να φτάσαμε κοντά σε μια ονομασία ήέναν συμβιβασμό; Νίκος Γρυλλάκης, στρατηγός ε.α.Φτάσαμε κοντά στο όνομα Σλαβομακεδονία. Κίρο Γκλιγκόροφ, πρόεδρος ΠΓΔΜ 1991-1999Σε μια κοινή συνάντηση στην Ελλάδα τα δικά σας εξουσιοδοτημένα πρόσωπαδιεμήνυσαν στους δικούς μου υπαλλήλους ασφαλείας να με ρωτήσουν ανείμαι έτοιμος να απαρνηθώ το όνομα της Μακεδονίας, με αντάλλαγμα μιακατάθεση ενός εκατομμυρίου δολαρίων σε οποιαδήποτε δυτική τράπεζα. Η Ελλάδα όμως προσπαθεί να εξαγοράσει το όνομα της γειτονικής χώρας και επίσημα. Ελευθέριος Καραγιάννης, πρέσβης ε.τ.Τον Μάιο όταν τον συνάντησα του είπα ότι η ελληνική πλευρά είναιπρόθυμη για να δείξει την καλή της θέληση και να στηρίξει το νέοκρατίδιο και οικονομικά, ότι εάν υπάρξει συμφωνία ως προς το θέμα τουονόματος και των υπολοίπων, αλλά βασικά το θέμα του ονόματος, είναιδιατεθειμένη να υπογράψει ένα πρωτόκολλο οικονομικής συνεργασίας ενόςύψους 100 εκατομμυρίων δολαρίων. Στην Αμερική εν τω μεταξύ η ομογένεια κινητοποιείται με την παρότρυνσητης Αθήνας. Αλέξης Παπαχελάς, ανταπόκριση από ΟυάσιγκτονΣτη συνέχεια πάντων οι συγκεντρωμένοι Ελληνοαμερικανοί θα διαδηλώσουνπρος τον Λευκό Οίκο και εκεί θα επιδοθεί μια επιστολή στον πρόεδροΜπους με την οποία θα του ζητούν να μην αναγνωρίσει τη Δημοκρατία τωνΣκοπίων σαν Μακεδονία και επίσης να ασκήσει πίεση στην Τουρκία για τηλύση του Κυπριακού. Ο Χρήστος Ζαχαράκης είναι πρέσβης της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον όταν τονκαλεί στο γραφείο του το νούμερο δύο του State Department, ο LawrenceEagleburger. Χρήστος Ζαχαράκης, πρέσβης ε.τ.Σάββατο πρωί θυμάμαι με κάλεσε στο State Department και μου έκανεεντονότατο διάβημα λέγοντας ότι αυτό αποτελεί απαράδεκτη παρέμβασηστις εσωτερικές υποθέσεις άλλου κράτους.Αλέξης ΠαπαχελάςΕπικαλέστηκαν στοιχεία τότε για το πώς υπήρχαν επαφές Αθήνας και ομογένειας;Χρήστος Ζαχαράκης, πρέσβης ε.τ.Από τα στοιχεία που επικαλέστηκαν προέκυπτε, χωρίς βεβαίως αυτό ναείναι απόλυτα σαφές, αλλά προέκυπτε ότι θα πρέπει να υπήρχεπαρακολούθηση των τηλεφώνων της πρεσβείας. Αρχές Απριλίου ο Πορτογάλος υπουργός εξωτερικών Πινέιρο που έχειαναλάβει να μεσολαβήσει για την επίλυση του ζητήματος της ονομασίας,προτείνει ένα πακέτο ρυθμίσεων, που θα γίνει αργότερα γνωστό ως πακέτοΠινέιρο. Σε αυτό περιέχεται το όνομα Νέα Μακεδονία. Ο Μητσοτάκης τοεγκρίνει αλλά είναι εγκλωβισμένος. Αλέξης ΠαπαχελάςΕσείς το είχατε δεχτεί αυτό επί της αρχής;Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΒεβαίως και εγώ το ήθελα το πακέτο Πινέιρο, αλλά δεν μπορούσα να τοπεράσω. Εγώ ήθελα λύση ήθελα να τελειώνουμε, εγώ είχα ρίξει όλο μου τοβάρος εκεί που μας έδινε πλήρη ικανοποίηση το πακέτο Πινέιρο, τηνοποία ούτως ή άλλως την είχαμε, αλυτρωτική προπαγάνδα και συνθήματακαι τα λοιπά, και συνθήματα να μη χρησιμοποιούν κλπ. Εκείνη την εποχήείχαμε πετύχει, αυτό ας πούμε τώρα που έκαναν με το αεροδρόμιό τουςδεν θα μπορούσε να είχε γίνει εκείνη την εποχή. Η Ευρώπη πιέζει την Ελλάδα να πάρει μια απόφαση και στις 13 Απριλίουοι πολιτικοί αρχηγοί συνεδριάζουν και πάλι. Στη συνεδρίαση αυτή τοπακέτο Πινέιρο απορρίπτεται. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΕκεί έπρεπε να δεις πώς αντιδρούσαν τα πολιτικά κόμματα, ήτανπερίεργο, γιατί από τη μια μεριά ο Καραμανλής ήταν στην ουσία με τομέρος μου σε αυτές τις συνομιλίες, χωρίς όμως να εκτίθεται, χωρίς νατο λέει, αντίθετα έπαιρνε τελικά την ίδια θέση όταν οι άλλοι επέμεναν,πήγαινε τελικά με τους άλλους. Η Παπαρήγα έλεγε τα δικά της, άρρητααθέμιτα, η Δαμανάκη ..Συνασπισμός, τα ίδια τελ κελ όπως είναι καισήμερα, ναι μεν, αλλά… κλπ. δεν τολμούσε κι αυτή να πει ότι έχω δίκιο,αλλά δεν έλεγε και πως έχω άδικο, ο Παπανδρέου ήταν σαφώς αντίθετοςλέγοντας ότι ναι μεν όλα αυτά είναι έτσι αλλά... δεν μπορούμε να τοκάνουμε γιατί ο λαός θέλει τα αντίθετα. Στο συμβούλιο των αρχηγών, ο Σαμαράς προσπαθεί να υποδείξει ακόμα καιστον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τις επόμενες κινήσεις του. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΑνακάτεψε και τον Καραμανλή… είπε και ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίαςπρέπει να κάνει κάτι, κάποια δήλωση, να αξιοποιηθεί και αυτός στηνπροσπάθεια. Ε τότε αγρίεψε ο Καραμανλής δεν άντεξε και τον περιέλουσε,έ τον βγάλαμε από έξω και εγώ τον απέλυσα. Ο Σαμαράς αποτελεί πλέον παρελθόν για το ΥΠΕΞ.Αντώνης Σαμαράς, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΣυνέντευξη Απριλίου 2002Κύριε Παπαχελά εδώ σημειώθηκε το πλέον οξύμωρο, να αποπέμψουν, νααπολύσουν, να διώξουν τον Σαμαρά από υπουργό, αλλά τις θέσεις τουΣαμαρά να βγουν επίσημα και να πούνε ότι συνεχίζουν να τις κρατάνε.Και το ερώτημα είναι γιατί. Αεροδρόμιο Μακεδονία, Θεσσαλονίκη, 28/4/1992Δημοσιογράφος: Κύριε Πρόεδρε μια ερώτηση να σας κάνουμε. Πώς κρίνετετις τελευταίες δηλώσεις του Γκλιγκόροφ;Κωνσταντίνος Καραμανλής: Φοβούμαι ότι σύντομα θα μετανιώσει και γι'αυτά που κάνει και γι' αυτά που λέει. Ελπίζω συνεπώς, ότι οι σύμμαχοικαι οι συνεταίροι μας θα καταλάβουν επιτέλους ότι δεν υπάρχει παρά μιαΜακεδονία, και η Μακεδονία αυτή είναι ελληνική (με λυγμούς). Θα τοεπαναλάβω. Δεν υπάρχει παρά μια Μακεδονία, και η Μακεδονία αυτή είναιελληνική. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης δηλώνει σήμερα ξεκάθαρα στην κάμερα τωνΦακέλων τι τον εμπόδισε να ακολουθήσει το δικό του πολιτικό ένστικτοστο θέμα των Σκοπίων. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΕμένα με κατηγορούν ότι εκείνη την εποχή, ενώ είχα έστω έναν βουλευτήπλειοψηφία, δεν το έλυσα το θέμα. Εγώ θα το έλυνα, χίλιες φορές θα τοέλυνα, χωρίς κανένα δισταγμό, αν μπορούσα, αλλά δεν μπορούσα, διότιμέσα μου είχα μια οργανωμένη, θεσμοποιημένη και οργανωμένη, η οποίαήταν για να τα πούμε τα πράγματα καθαρά με το όνομά τους, ηκαραμανλική πλευρά που επηρεαζόταν απόλυτα φυσικά από τον Καραμανλή. Με αφορμή το όνομα, οι σχέσεις Μητσοτάκη και Καραμανλή φθάνουν κοντά στη ρήξη.Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςθυμούμαι μια συνάντηση κρίσιμη μαζί του όταν είχε αλλάξει γνώμη και δεδεχόταν να στηρίξει τη δική μου άποψη, που φτάσαμε στα άκρα, εγώ τουείπα ότι με αναγκάζεις να παραιτηθώ με αυτό το οποίο κάνεις…οι φωνέςήταν τόσο δυνατές, ώστε ακουγόντουσαν από τον προθάλαμο, και ηγραμματεύς όταν βγήκα με ρώτησε «τσακωνόσαστε με τον πρόεδρο;» «Όχι»,λέω, «όπως ξέρεις βαριακούει ο Καραμανλής και φώναζα.» Ηπραγματικότητα ήταν ότι φτάσαμε στα άκρα.Αλέξης ΠαπαχελάςΑυτό γιατί το έκανε, γιατί έπιασε το λαϊκό αίσθημα;Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΒεβαίως, γιατί τον Καραμανλή τον είχα σύμμαχο στην αφετηρία αλλά τονέχασα στην πορεία, γιατί ο Καραμανλής όπως συνέβαινε πάντοτε όταν ταπράγματα ήταν πολύ δύσκολα, υπεχώρησε. Τους επόμενους μήνες ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, που αναλαμβάνει τουπουργείο Εξωτερικών, προωθεί διεθνώς τη θέση του συμβουλίου αρχηγών,δηλαδή όνομα χωρίς τον όρο Μακεδονία. Ο ίδιος δεν πιστεύει όμως στηθέση για την οποία μάχεται.Αλέξης ΠαπαχελάςΈνα πράγμα το οποίο λέει ο Σαμαράς κατά καιρούς είναι ότι υπήρχε έναθέμα διπλής γλώσσας, ότι δηλαδή εσείς επειδή δεν είχατε πειστεί μέσασας ότι κερδίζεται αυτή η μάχη δεν τα δώσατε όλα και ότι τον αφήσατεεκείνον να τα δώσει ενώ εσείς πιστεύατε ότι δεν υπάρχει θέμα.Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΝα δώσει τι;Αλέξης ΠαπαχελάςΌτι εσείς ποτέ δεν πιστέψατε ότι μπορεί να φύγει τελείως ο όροςΜακεδονία από την ονομασία και γι' αυτό δεν πιέσατε όσο έπρεπε ταΣκόπια στις διαπραγματεύσεις.Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΕγώ λύσσαξα κυριολεκτικά, αφού σου λέω το πέτυχα στην Ευρώπη, αφούέπεισα την Ευρώπη, έπεισα την Ευρώπη ποιος την έπεισε ο Σαμαράς τηνέπεισε την Ευρώπη; Ο Σαμαράς δεν ετραύλισε, ποτέ δεν το είπε, αλλά καιο Αντρέας δεν το είπε ποτέ, ήμουν ο μόνος που επέμενα σε αυτήν τηνανοησία. Αλέξης Παπαχελάς, ανταπόκριση από Νέα Υόρκη, Απρίλιος 1993Η Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας θα είναι έως σήμερατο βράδυ ένα μόνιμο μέλος των Ηνωμένων Εθνών. Τον Απρίλιο του 1993 τα Σκόπια μπαίνουν στον ΟΗΕ με την προσωρινήονομασία Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας και αρχίζουνοι διαπραγματεύσεις για την τελική τους ονομασία. Ο Βαγγέλης Κωφόςείναι ο βασικός σύμβουλος της ελληνικής κυβέρνησης. Ευάγγελος Κωφός, εμπειρογνώμων υπουργείου Εξωτερικών για το Μακεδονικό 1963-1995Για το θέμα του ονόματος περίπου είχαν φτάσει σε μια συμφωνία, έτσιτουλάχιστον φαινόταν, και αυτή η συμφωνία θα ήταν ένα σύνθετο όνομα,και το πιθανότερο ήταν ότι θα ήταν η «Νέα Μακεδονία» αλλά στη σλαβικήτης έκδοση "Nova Macedonija" ούτως ώστε να φαίνεται και ναδιαχωρίζεται το κράτος αυτό, ως σλαβικό, από την υπόλοιπη Μακεδονίακαι δη από την ελληνική Μακεδονία. Θυμάμαι λοιπόν, μετά την τελευταίααυτή συνάντηση που είχαμε με τον Βανς - Όουεν και τους συνεργάτεςτους, και φαίνεται εκεί ότι λίγο πολύ είχε συμφωνηθεί γιατί είχαν καιμια κατ' ιδίαν συνομιλία ο κ. Παπακωνσταντίνου και οι δύοδιαμεσολαβητές, γυρίσαμε στην αντιπροσωπεία. Καθίσαμε στο μεγάλο οβάλτραπέζι της αντιπροσωπείας μας, όλα τα μέλη της ομάδας που συνόδευετον υπουργό, για να κάνουμε μία ανάλυση του θέματος. Υπήρχε έτσι μίαευφορία ότι τελειώνουμε. Ξαφνικά έρχεται η γραμματεύς του πρέσβη τηςαντιπροσωπείας, καλεί τον κ. Παπακωνσταντίνου στο άλλο το γραφείο,λέγοντας «Αθήνα, τηλεφώνημα από την Αθήνα.» Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΚαι τον πήρα στο τηλέφωνο και του είπα «μάζεψέ τα και γύρνα πίσω,διότι δεν μπορούμε να υπογράψουμε τη συμφωνία.» Ευάγγελος Κωφός, εμπειρογνώμων υπουργείου Εξωτερικών για το Μακεδονικό 1963-1995Τι είχε συμβεί, όπως εκ των υστέρων τουλάχιστον μάθαμε; Ο Έβερτ, ίσωςκαι ένας άλλος υπουργός ή στέλεχος της Ν.Δ. είχαν πάει στονπρωθυπουργό, τον Μητσοτάκη, και του είχαν πει ότι «εάν προχωρήσει τοθέμα του συμβιβαστικού ονόματος, τότε ένας μεγάλος αριθμός βουλευτώντης Ν.Δ., καμιά εικοσαριά, θα σε ρίξει.» Aλέξης ΠαπαχελάςΤο βασικό πρόβλημα ποιο ήταν, η ομάδα Έβερτ; Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΟ Καραμανλής αγαπητέ μου, να εξηγούμαστε, ο Καραμανλής. Ο Έβερτ είναιανύπαρκτο πρόσωπο, εάν ο Καραμανλής έκανε ένα νεύμα όλοι αυτοί, Έβερτ,Κανελλόπουλος, όλοι αυτοί... πλην Σαμαρά βεβαίως, τον οποίον ούτως ήάλλως τον είχαμε διώξει, θα περνούσε. Αλέξης ΠαπαχελάςΥπάρχουν διάφοροι συνεργάτες του τότε πρωθυπουργού οι οποίοι λένε ότιουσιαστικά εσείς ωθήσατε τον Μητσοτάκη σε μια πιο σκληρή θέση στο θέματων Σκοπίων. Μιλτιάδης Έβερτ, πρώην πρόεδρος Ν.Δ.Ένας πρωθυπουργός δεν μπορεί να ωθηθεί ούτε προς τη μία ούτε προς τηνάλλη κατεύθυνση, διότι αν δέχεται να ωθηθεί δεν κάνει γιαπρωθυπουργός.Αλέξης ΠαπαχελάςΕσείς σκεφτήκατε ποτέ να πηγαίνατε σε εκλογές γι αυτό το θέμα ή σε δημοψήφισμα; Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΌχι βέβαια, θα ήμουν τρελός να το σκεφτόμουνα, ήταν το μόνο πράγμα πουδεν ήθελα να γίνει, αντίθετα εγώ ήθελα να πέφταμε εν ανάγκη αλλά όχισε αυτό, γιατί αν πέφταμε πάνω σε αυτό θα γινόντουσαν εκλογές πάνω σεαυτό και θα δέσμευα και την επόμενη κυβέρνηση, ήταν το μόνο πράγμα πουδεν ήθελα με κανένα τρόπο, να πέσουμε 100 φορές αλλά να πέσουμε γιαάλλους λόγους. Την ίδια εποχή ο Μιλόσεβιτς συναντά τον Γκλιγκόροφ και ο πρέσβηςΚαραγιάννης ειδοποιείται ότι μπορεί να βρεθεί μια λύση. Ελευθέριος Καραγιάννης, πρέσβης ε.τ.Επικοινώνησα με τον τότε πρωθυπουργό και μου έδωσαν την εντολή να πάωστο Βελιγράδι να διερευνήσω ποια ήταν αυτή η δυνατότητα. Υπήρξε μιαημίωρη περίπου τηλεφωνική συνομιλία ενώπιον μου και ενώπιον τουδιευθυντού του διπλωματικού γραφείου του Μιλόσεβιτς με τον τότεπρόεδρο Γκλιγκόροφ. Η συμφωνία η τηλεφωνική κατέληξε, για να μην σαςμακρηγορώ, στο ότι δεχόταν να ονομαστεί το κρατίδιο Σλαβομακεδονία.Από την όλη συζήτηση της μισής ώρας, το δεκάλεπτο - δεκαπεντάλεπτο τοαναλώσαμε πώς θα γραφόταν η ονομασία, αν θα ήταν δύο λέξεις, αν θαήταν με παύλα στη μέση ή χωρίς παύλα, εγώ επέμενα ότι έπρεπε να 'τανμία λέξη, τελικώς έγινε αποδεκτό ότι θα ήταν μία λέξη, ο όροςΣλαβομακεδονία Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΤα Σκόπια ήταν αδύνατο να δεχθούν να μη μπει η λέξη Μακεδονία. ΟΓκλιγκόρωφ ήταν προσωπικότητα, μπορούσε να το λύσει και θα το έλυνε οΓκλιγκόροφ, με πόνο ψυχής θα το έλυνε και αυτός, έστω το σύνθετο όνομαδεν το έδινε εύκολα, αυτοί οι άνθρωποι έχουν το πάθος, είναιφανατισμένοι, είναι λυσσασμένοι. Ο Γκλιγκόροφ όμως θα δεχότανε τότε τομεσαίο όνομα. Ελευθέριος Καραγιάννης, πρέσβης ε.τ.Τελικώς μετά από κάποιες μέρες ειδοποιηθήκαμε ότι δεν επετεύχθη ησυμφωνία βασικά με τον Άντοφ ο οποίος ήταν και ο κύριος συνομιλητήςτου κυρίου Γκλιγκόροφ για κάποιες έδρες που λείπανε από το κόμμα τουκυρίου Γκλιγκόροφ για να πάρει την πλειοψηφία, και έτσι δεν ευοδώθηκεκαι αυτή η προσπάθεια προς εξεύρεση κοινώς αποδεκτού ονόματος. Τον Οκτώβρη του 1994 ο Μητσοτάκης χάνει τις εκλογές και στο ΜέγαροΜαξίμου επιστρέφει ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο οποίος σκληραίνει τη στάσητης Ελλάδας απέναντι στα Σκόπια.Θεόδωρος Πάγκαλος, πρώην υπουργός Εξωτερικών Είχε επεκτείνει την θέση του ΠΑΣΟΚ που αρχικά ήταν ότι «δεν δεχόμαστετο όνομα Μακεδονία» και είχε πει στη Θεσσαλονίκη στις εκλογές του '93ότι «δεν δεχόμαστε το όνομα Μακεδονία ή οποιοδήποτε παράγωγο ήοποιαδήποτε σύνθετη ονομασία που περιλαμβάνει τον όρο Μακεδονία.» Αυτόήταν έμπνευσης μακεδονικής, κάποια στελέχη δηλαδή του ΠΑΣΟΚ από τηνΘεσσαλονίκη το είχαν βάλει στον λόγο του. Εγώ δεν το γνώριζα, ούτε οΚάρολος Παπούλιας που ήταν ο συνεργάτης του ο άμεσος για τα θέματαεξωτερικής πολιτικής, ούτε ο Άκης ο Τσοχατζόπουλος οφείλω να πω, οοποίος ήταν από την Θεσσαλονίκη αλλά δεν είχε ιδέα γι' αυτό το θέμα. Ο Παπανδρέου προχωρά σε ακόμα αυστηρότερα μέτρα και επιβάλλει εμπάργκοστα Σκόπια. Χρήστος Ζαχαράκης, πρέσβης ε.τ.Το εμπάργκο τελικά είχε καταλήξει να είναι μπούμερανγκ στην Ελλάδα,ήταν βάρος και έπρεπε οπωσδήποτε να απαλλαγούμε από αυτό, όχι μόνο γιαλόγους πιέσεων των Ευρωπαίων εταίρων αλλά και γιατί δεν το τηρούσαμεεμείς οι ίδιοι. Θεόδωρος Πάγκαλος, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΤο εμπάργκο μας γελοιοποιεί διεθνώς, γινόμαστε το μαύρο πρόβατο τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης, της Ευρωπαϊκής Κοινότητας εκείνη την εποχή, μαςπάνε στο δικαστήριο, καταφέρνουμε για τυπικούς λόγους στο ΥπουργείοΕξωτερικών και κερδίζουμε την υπόθεση εναντίον της Επιτροπής, αλλά τοεμπάργκο καταρρέει γιατί οι ίδιοι αυτοί υπερ-πατριώτες τηςΘεσσαλονίκης κάνουν λαθρεμπόριο και κυρίως λαθρεμπόριο πετρελαίου, μεόλες τις δυνάμεις τους και σχηματίζονται τεράστιες περιουσίες γιατίτροφοδοτούν τα Σκόπια και την Σερβία λαθρεμπορικά από την Θεσσαλονίκη. Το 1995 ο Αμερικανός μεσολαβητής Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ επισκέπτεται τηνΑθήνα και μετά τα Σκόπια, και πείθει τον κύριο Γκλιγκόρωφ και τονΑνδρέα Παπανδρέου να δεχτούν την ενδιάμεση συμφωνία, η οποία καταργείτην σημαία των Σκοπίων , προχωρά στη σύναψη διπλωματικών σχέσεωνμεταξύ των δύο χωρών , αίρει το ελληνικό εμπάργκο και προβλέπεισυνομιλίες για την ονομασία. Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ, 4 Σεπτεμβρίου 1995Οι Η.Π.Α. ανακοινώνουν ταυτόχρονα στην Αθήνα, την Ουάσιγκτον και ταΣκόπια ότι η Ελλάδα και η ΠΓΔΜ αποφάσισαν να στείλουν τους υπουργούςεξωτερικών τους στη Νέα Υόρκη την επόμενη εβδομάδα για να συνάψουν μιασυμφωνία που θα αποτελέσει το πρώτο βήμα για την εγκαθίδρυση μιαςφιλικής σχέσης μεταξύ των δύο γειτόνων. Στις 13 Σεπτεμβρίου του 1995 όλα είναι έτοιμα στην έδρα του ΟΗΕ γιατην υπογραφή της ενδιάμεσης συμφωνίας. Την τελευταία κυριολεκτικάστιγμή, τα Σκόπια απαιτούν να άρει πρώτα η Ελλάδα το εμπάργκο και μετάνα υπογραφεί η συμφωνία. Ακολουθεί ένα διπλωματικό θρίλερ, ως τηστιγμή που φτάνει από την Ουάσιγκτον στο δωμάτιο του Έλληνα ΥΠΕΞ,Κάρολου Παπούλια, ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ. Χρήστος Ζαχαράκης, πρέσβης ε.τ.Πέταξε το σακάκι του σε μια πολυθρόνα, μην ξεχνάμε ότι ήταν μπροστά ουπουργός Εξωτερικών μιας άλλης χώρας, έτσι; Και ούτε λίγο ούτε πολύμας είπε ότι… ζήτησε το τηλέφωνο να το έχει πλάι του, ούτως ώστε νατηλεφωνήσει στον πρόεδρο Κλίντον και να του ζητήσει να γίνει άμεσααναγνώριση των Σκοπίων ως Δημοκρατία της Μακεδονίας αν δεν αποδεχόμεθατο αίτημα των Σκοπιανών που όπως ισχυρίστηκε το είχε αποδεχθεί στονίδιον ο πρωθυπουργός κύριος Παπανδρέου.Τηλεφωνήσαμε στον κύριο Παπανδρέου ο οποίος διέψευσε απόλυτα τα όσαείπε ο κύριος Χόλμπρουκ. Οι πιέσεις κατόπιν τούτου πέσανε στουςΣκοπιανούς από τον Χόλμπρουκ, οι οποίοι άκουσανε κι αυτοί τα εξαμάξης. Και τελικά δεν υπήρξε παραχώρηση δική μας, η υπογραφή έγινεκανονικά, έστω και με καθυστέρηση. Αλέξης Παπαχελάς, ανταπόκριση από Ουάσιγκτον, 14 Σεπτεμβρίου 1995Αργά χθες το απόγευμα τοπική ώρα Νέας Υόρκης υπεγράφη τελικώς ηιστορική Ενδιάμεση Συμφωνία ανάμεσα στην Αθήνα και τα Σκόπια. Το 1995 χάθηκε, σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, άλλη μιαευκαιρία για τη λύση του προβλήματος. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΗ Ενδιάμεση Συμφωνία υπεγράφη όπως υπεγράφη διότι ο Παπανδρέου δενήταν διατεθειμένος ακόμα και τότε να δεχτεί το μεικτό όνομα, τοσύνθετο όνομα με τη λέξη Μακεδονία, για αυτό υπέγραψε, ενώ θα μπορούσεεκείνη την εποχή πιθανότατα επίσης να πετύχει λύση. Από το 1995 και για τέσσερα χρόνια ο Χρήστος Ζαχαράκης εκπροσωπεί τηνΕλλάδα σε συνεχείς συνομιλίες με εκπροσώπους των Σκοπίων για τηνονομασία. Τον ρωτάμε αν φτάσαμε ποτέ πραγματικά κοντά σε λύση . Χρήστος Ζαχαράκης, πρέσβης ε.τ.Δεν υπήρξε ποτέ σαφές δείγμα πολιτικής βούλησης από τα Σκόπια ότι ήτανδιατεθειμένοι να αποδεχθούν έστω και κατά κεραία αλλαγή του λεγόμενουσυνταγματικού τους ονόματος. Δημοσιογράφος: Νέα Μακεδονία ή Δημοκρατία των Σκοπίων, ίσως;Κίρο Γκλιγκόροφ, πρόεδρος ΠΓΔΜ 1991-1999: Το «Νέα Μακεδονία» ή«Δημοκρατία των Σκοπίων» δεν είναι αποδεκτό, γιατί αυτό δεν είναι τοόνομα της Δημοκρατίας μας. Θεόδωρος Πάγκαλος, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΕρχομαστε εμείς, λέγαμε «εμείς δεν δεχόμαστε κανένα όνομα, ούτεσύνθετο ούτε να περιλαμβάνει την λέξη Μακεδονία, τίποτε, τίποτε,τίποτε, καθόλου.» Οι άλλοι λέγανε «εμείς δεν δεχόμαστε κανένα άλλοόνομα εκτός από το όνομα Δημοκρατία της Μακεδονίας.» Όπωςκαταλαβαίνετε αυτή η διαπραγμάτευση κρατάει ένα λεπτό. Μετά από αυτόέπρεπε κάτι να πούμε. Και κάναμε συζητήσεις περί των συζητήσεων, τοοποίο είναι ένα συνηθισμένο διπλωματικό τερτίπι για να μην διακοπούνοι επαφές και να βρεθεί κάποια λύση. Λέγαμε δηλαδή «εντάξει, αφού αυτήείναι η θέση μας, τώρα τι θα λέγαμε αν αυτή δεν ήταν η θέση μας;» Καιεκεί πέφταν τα σύνθετα ονόματα τα οποία συζητάμε εδώ και δεκαετίες.Επομένως αυτή η βλακώδης συζήτηση στα μέσα ενημέρωσης την οποίαπαρακολουθώ συνεχώς αν η Ελλάδα θα δεχθεί το σύνθετο όνομα ή όχι δενέχει κανένα νόημα. Η Ελλάδα έχει δεχθεί και συζητά το σύνθετο όνομαεδώ και 15 χρόνια. Το 1999 ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης συναντάται με τον ομόλογό τουστη Θεσσαλονίκη και φτάνουν πολύ κοντά σε μια λύση. Θεόδωρος Πάγκαλος, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΔηλαδή «Άνω Μακεδονία», ή «Βόρεια Μακεδονία» ή «Μακεδονία-Σκόπια», πουνα προσδιορίζεται δηλαδή από την πρωτεύουσά της. Και ο τότεπρωθυπουργός των Σκοπίων ο κύριος Γκεοργκιέφσκι ο οποίος είχε μεγάλοενδιαφέρον για την σύναψη σχέσεων με την Ελλάδα, ιδιαίτερα στοοικονομικό επίπεδο, για το πετρέλαιο, για τις τράπεζες κλπ., ήτανέτοιμος μετά από την συνάντησή του με τον πρωθυπουργό ΚωνσταντίνοΣημίτη τότε να προωθήσει τις διαπραγματεύσεις. Παρά τις ελπίδες που δημιουργεί η συνάντηση των δύο ανδρών, η λύση δενεπιτυγχάνεται. Όσο περνούν τα χρόνια, τα Σκόπια γίνονται όλο και πιοαδιάλλακτα. Θεόδωρος Πάγκαλος, πρώην υπουργός ΕξωτερικώνΠέραν της αναφοράς στον όρο Μακεδονία θα υπήρχε και ένας προσδιορισμόςγεωγραφικός. Πρέπει να καταλάβουν οι Έλληνες ότι αν οι άνθρωποι αυτοί,οι Σλάβοι της νοτίου Γιουγκοσλαβίας δεν αναφερθούν στον εαυτό τους ωςΜακεδόνες, τότε θα αποκαλυφθεί η φριχτή πραγματικότης, ποια είναι ηφρικτή πραγματικότης την οποία αποφεύγουν πάση θυσία; είναι Βούλγαροι.Το ερώτημα που πρέπει να θέσουν στον εαυτό τους οι Έλληνεςυπερπατριώτες είναι «μας συμφέρει εμάς να διαλυθούν τα Σκόπια και μιαμεγαλύτερη Βουλγαρία να έχει κοινό σύνορο με μια μεγαλύτερη Αλβανία;»Γιατί περί αυτού πρόκειται. Σήμερα, πάνω από 100 χώρες έχουν αναγνωρίσει τα Σκόπια με τοσυνταγματικό τους όνομα, κάτι που επιτρέπει στον υπουργό εξωτερικώντης γειτονικής χώρας να παρουσιάζει την Ελλάδα ως μια γραφικήπερίπτωση, στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στους «ΝέουςΦακέλους» τον περασμένο Ιανουάριο. Αντόνιο Μιλοσόσκι, υπουργός Εξωτερικών ΠΓΔΜΚαμία άλλη πρωτεύουσα στον κόσμο δεν έχει πρόβλημα με τη συνταγματικήμας ονομασία παρά μόνο η Αθήνα. Ούτε η Ουάσιγκτον, ούτε η Μόσχα, ούτετο Πεκίνο ούτε το Βελιγράδι ούτε η Σόφια ούτε κανένας. Μόνο η Αθήναέχει αυτή τη συναισθηματική αντίδραση απέναντι στη Δημοκρατία τηςΜακεδονίας. Ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης πιστεύει όμως ότι στο Μακεδονικό πληρώνουμετα λάθη του παρελθόντος. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΔεν μπορείς να κάνεις εξωτερική πολιτική λέγοντας ανοησίες, ο κόσμοςδεν μπορεί να δεχτεί τη δική σου ανοησία, δε γίνεται, αυτό τοπληρώσαμε στα Σκόπια, το πληρώνουμε στο Κυπριακό, συνέχεια, τις δικέςμας ανοησίες δεν μπορείς να τις περάσεις ως εξωτερική πολιτική καιείναι τραγωδία όταν δεν έχεις τη δυνατότητα να κάνεις τους ελιγμούςπου χρειάζεσαι την ώρα εκείνη, γιατί αν εγώ δεν είχα το εμπόδιοΚαραμανλή, αν είχα τον Καραμανλή μαζί μου, θα το είχα κλείσει τότε. Αλέξης ΠαπαχελάςΝα σας ρωτήσω, εσείς κάνατε κάποια λάθη σε αυτήν την ιστορία, στηνιστορία των Σκοπίων; Δικά σας λάθη, προσωπικά. Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, πρώην πρωθυπουργόςΔε νομίζω ότι είχα ποτέ μου τίποτα παραπάνω δυνατότητα, δεν νομίζω,ειδικά για τα Σκόπια δεν νομίζω ότι έκανα κανένα λάθος.
