Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της γενικότερης μειονεξίας που εμφανίζει το μεταπολιτευτικό ελληνικό κράτος είναι αδιαμφισβήτητα η ασυνέχεια. Η κομματοκρατική υπόσταση της πολιτείας μας αποτελεί τον βασικό λόγο της ασυνέχειας αυτής. Η έλλειψη μιας βασικής κοινής στόχευσης και η αποδυνάμωση της εθνικής συνείδησης υπήρξαν οι μεταπολιτευτικές πολιτειακές επιλογές που διέλυσαν την οπτική σε βάθος χρόνου (παρελθοντικού και μελλοντικού) την οποία διαθέτει εκ φύσεως κάθε οργανωμένη κοινότητα, εγκαθιδρύοντας στη θέση της την εφήμερη λογική μιας κακού τύπου κομματικής εναλλαγής.
Ο νόμος που αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση, και ψηφίστηκε πρόσφατα, δείχνει εκ πρώτης όψεως ότι αποτέλεσε την πρώτη περίπτωση κατά την οποία ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού κόσμου της χώρας συμφώνησε σε κοινές θέσεις, επιδεικνύοντας μια πολιτική συμπεριφορά που φαινομενικά διέθετε οπτική συνέχειας. Είναι, όμως, τα πράγματα έτσι; Είναι, δηλαδή, αυτή η προοπτική συνέχειας προσανατολισμένη προς το εθνικό και κοινωνικό αγαθό ή μήπως στρέφεται προς κάπου αλλού ;
Το πρώτο πράγμα το οποίο μπορούσε εύκολα να παρατηρήσει κανείς κατά την διάρκεια των συζητήσεων που προηγήθηκαν της ψήφισης του νέου νόμου ήταν ο μεγάλος βαθμός αγκύλωσης του πολιτικού κόσμου της χώρας στους πιο απονευρωμένους τρόπους σκέψης του δυτικού Διαφωτισμού. Προβλήματα που έχουν να κάνουν με την βούληση κοινωνικών ομάδων, με την διάχυτη κουλτούρα και με ριζωμένους τρόπους συμπεριφοράς, επιχειρήθηκαν να λυθούν με καινούργιες νομικές ρυθμίσεις, την ώρα που είναι ευρέως γνωστό ότι στην Ευρώπη η ελληνική νομοθεσία αποτελεί την πληρέστερα καταγεγραμμένη και ταυτόχρονα εκείνη που δεν εφαρμόζεται ποτέ. Ωστόσο, αυτό το γεγονός αποτελεί μαρτυρία της πολιτικής και κοινωνικής υπανάπτυξης που βιώνουμε. Όσο περισσότεροι νόμοι υπάρχουν, όσο περισσότερες επιταγές εκ των άνω δηλαδή, τόσο πιο αδύναμη γίνεται η εθιμοτυπία και αποδιοργανωμένη η κοινωνία.
Ο νέος νόμος για την τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί ένα ακόμη παράδειγμα αυτής της κατάστασης. Μολονότι η ψήφισή του έδωσε την αίσθηση ότι οι πολιτικοί (έστω και γι’ αυτό μόνο το ζήτημα) αποφάσισαν να προσθέσουν στην οπτική τους μια προοπτική συνέχειας, το όλο σκεπτικό τους παραμένει προβληματικό ενώ οι σκοποί τους όχι και τόσο εμφανείς. Γιατί μπορεί η ρητορική τους να φέρνει στο προσκήνιο το «καλό της παιδείας», την «ενδυνάμωση των πανεπιστημίων» κλπ. ωστόσο το ερώτημα που προκύπτει είναι πως θα γίνει αυτό; Με το να αντιγραφούν πρακτικές που εφαρμόζονται σε χώρες όπου υφίστανται εντελώς διαφορετικές συνθήκες από αυτές της πατρίδας μας ή με το να αφομοιώσουμε τις παγκοσμιοποιούμενες μεθόδους του αγγλοσαξονικού συστήματος; Όπως γνωρίζουμε όλοι όσοι έχουμε έρθει σε επαφή με το πνεύμα του Ρομαντισμού, ο κοσμοπολιτισμός και η άνωθεν επιβολή ξένων -προς τα έμφυτα γνωρίσματα του κάθε έθνους- στοιχείων και πρακτικών είναι σίγουρο ότι θα δημιουργήσει μια εργαλειακή πραγματικότητα, η οποία θα βρίσκεται σε απόσταση από τα όσα η κάθε εθνική κοινότητα θέλει και μπορεί να πράξει.
Φρονώ ότι τα όσα περιγράφω είναι τόσο προφανή, που δεν έχει νόημα να επιμείνουμε περαιτέρω. Ο νόμος αυτός εστίασε στα διαδικαστικά θέματα διοίκησης των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Για την παιδεία και την κινητικότητα της ζωής του ακαδημαϊκού κόσμου, για την πραγματικότητα την οποία βιώνουμε οι Έλληνες που εμπλεκόμαστε στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δηλαδή, πουθενά δεν έγινε λόγος. Ζητήματα όπως η γραμματειακή υποστήριξη των σχολών, η λειτουργία και η πληρότητα των βιβλιοθηκών, το περιεχόμενο των μαθημάτων κ.α. δεν απασχόλησαν τους πολιτικούς και ακαδημαϊκούς φορείς που συμμετείχαν στη συζήτηση. Ωστόσο, αυτό φάνταζε εξαρχής αναμενόμενο. Και τούτο γιατί με ζητήματα τόσο ζωντανά είναι εκ των πραγμάτων αδύνατο να καταπιαστεί επιτυχώς η διαχειριστική λειτουργία ενός μηχανιστικού και απόμακρου θεσμού, όπως είναι το χομπεσιανό κράτος της Νεωτερικότητας.
Εκείνο που πραγματικά δείχνει να έχει ενδιαφέρον είναι οι αντιδράσεις της φοιτητικής κοινότητας. Για ένα νόμο που ρυθμίζει το πώς θα εκλέγονται οι πρυτάνεις και το αν θα υπάρχουν πρόσωπα εκτός ακαδημαϊκής κοινότητας στη διοίκηση των σχολών, για ζητήματα δηλαδή εργαλειακού χαρακτήρα, η σαπισμένη φοιτητική κομματοκρατία των επαγγελματιών καταληψιών κλείνει σχολές, ματαιώνει εξεταστικές και πυροδοτεί εντάσεις, προσπαθώντας με νύχια και δόντια να κινητοποιήσει τους σπουδαστές που εξακολουθούν να συνδέονται μαζί της, προκειμένου να μην απολέσει ούτε ίχνος της αμείλικτης μεταπολιτευτικής τυραννίας της.
Το πιο πιθανό είναι οι δυο πόλοι, του υπουργείου από τη μια και του οργανωμένου ακαδημαϊκού κόσμου από την άλλη, να ισορροπήσουν με το πέρασμα του χρόνου σε κάποιο σημείο, που θα γίνει και για τις δυο πλευρές σιωπηρά αποδεκτό. Η Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ ως φοιτητική κοινότητα αδιαφορεί για τις τριβές και τις επαφές των δυο αυτών πόλων. Ο κάθε σώφρον άνθρωπος αντιλαμβάνεται ότι η όλη σύγκρουση δεν αφορά την παιδεία αλλά ανταγωνιστικά υποπολιτικά συμφέροντα κι αυτά δεν μπορούν να έχουν καμιά σχέση με την κουλτούρα και την προοπτική της λέσχης μας. Εμείς δεν θέλουμε ούτε το «πανεπιστήμιο της αγοράς και της παγκοσμιοποίησης», ούτε το «πανεπιστήμιο της Αριστεράς». Αντιθέτως, οραματιζόμαστε ένα πραγματικό ελληνικό πανεπιστήμιο και αγωνιζόμαστε για την επίτευξη αυτού του οράματος.
Για να είμαι δίκαιος οφείλω να ομολογήσω ότι ο νέος νόμος περιέχει κάποιες αλλαγές που θα μπορούσαν να έχουν καλό περιεχόμενο. Τέτοιες είναι η μείωση της δύναμης των φοιτητικών κομμάτων στα ακαδημαϊκά όργανα, η οργάνωση του χρόνου των σπουδών και η (υπόσχεση για) δωρεάν διανομή των συγγραμμάτων. Ωστόσο, τα προβλήματα του ελληνικού πανεπιστημίου δεν είναι αυτά. Η ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση, όπως έχω ξαναγράψει στο παρελθόν, δεν πλήττεται σε μεγάλο βαθμό από δικά της προβλήματα. Αντιθέτως, διαπερνάται από τα γενικότερα προβλήματα του ελληνικού κοινωνικού βίου. Η υπόγεια συναλλαγή καθηγητών και φοιτητών, οι ανύπαρκτες υπηρεσίες των δημοσίων υπαλλήλων με το ύφος των δέκα καρδιναλίων που στελεχώνουν της γραμματείες των σχολών, η τυραννία του ακαδημαϊκού κόσμου από κομματικές φράξιες, η αντικατάσταση της ελεύθερης σκέψης από τον νοητικό έλεγχο της Αριστερής επιβολής, αυτά και πολλά ακόμη, δεν αποτελούν αποκλειστικά προβλήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλά έχουν τις ρίζες τους σε παθογένειες της μεταπολιτευτικής ελληνικής κοινωνίας στο σύνολό της.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι ποιος νόμος, νέος ή παλιός, μπορεί να θεραπεύσει αυτά τα φαινόμενα; Είναι δυνατόν μια απλή κρατική ρύθμιση, η οποία εκ των πραγμάτων βρίσκεται σε απόσταση από τα δεδομένα της πραγματικής ζωής, να αποφέρει θετικά αποτελέσματα σε ένα τέτοιο περιβάλλον, αν πρώτα απ’ όλα δεν υπάρξει μια αισθητική και ηθική επανάσταση που θα πετάξει στο καλάθι των αχρήστων όλα τα σκουπίδια της μεταπολίτευσης; Είναι δυνατόν να μας ικανοποιήσει η οποία εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, όταν δεν μπορεί να θίξει ουσιαστικά προβλήματα; Ή μήπως μπορούν να μας ξεγελάσουν οι κινητοποιήσεις του όχλου των μαρξιστών, που δεν προβάλουν αιτήματα για πραγματική παιδεία αλλά αναμασούν τις γελοιότητες περί ταξικής πάλης και «επαναστατικού προλεταριάτου» ;
Θα σταθώ, ωστόσο, και στο ζήτημα που φαίνεται ότι απασχολεί περισσότερο τη φοιτητική κοινότητα, δηλαδή εκείνο του ασύλου. Ο προηγούμενος νόμος προέβλεπε ότι το άσυλο ισχύει σε περίπτωση που δεν υφίστανται εγκληματικές πράξεις εντός των ορίων του. Όταν προέκυπτε εγκληματική δραστηριότητα οι αρχές είχαν τη δυνατότητα να επέμβουν και να την σταματήσουν, καταλύοντας το άσυλο προσωρινά. Ωστόσο, αυτό δεν είχε συμβεί ποτέ επειδή τόσο οι καθηγητές που είχαν την αρμοδιότητα όσο και οι εισαγγελικές αρχές δεν έκαναν τις απαραίτητες ενέργειες. Σήμερα, ο νέος νόμος έχει καταργήσει το άσυλο. Το αν θα λειτουργήσει ή όχι θα φανεί στο μέλλον. Το σίγουρο πάντως είναι ότι η απόφαση δεν πάρθηκε ύστερα από πολιτική σκέψη, συζήτηση και αποδοχή εκ μέρους της φοιτητικής κοινότητας αλλά προέκυψε ως νομική ρύθμιση. Και μάλιστα μια νομική ρύθμιση επάνω σε έναν προηγούμενο νόμο ο οποίος κάλυπτε το πρόβλημα !
Εμείς, ως φοιτητική κοινότητα, δηλώνουμε σαφώς πως αδιαφορούμε πλήρως για το αν θα ισχύσει ή όχι ένας τέτοιος παρηκμασμένος και παρεξηγημένος θεσμός όπως είναι το άσυλο. Ωστόσο, εκτιμούμε ότι μεγαλύτερη σημασία από το να καταργήσει κανείς έναν προβληματικό θεσμό έχει το να μπορέσει να τον υπερβεί με κάτι καλύτερο. Αυτή τη χρονική περίοδο, μολονότι το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας μας δείχνει να έχει αντιληφθεί τις αρνητικές συνέπειες της χρήσης του ασύλου, η φοιτητική κοινότητα εξακολουθεί σε μεγάλο βαθμό να υποστηρίζει την ύπαρξή του. Και είναι αναμενόμενο να το κάνει, εφόσον το άσυλο αποτελεί προέκταση της Αριστερής πνευματικότητας η οποία κυριαρχεί στα ελληνικά πανεπιστήμια, καθώς επίσης και στο ευρύτερο πλαίσιο «των τεχνών και των γραμμάτων του τόπου».
Η πρόκληση για κάποιον που σέβεται τον εαυτό του, και που παράλληλα απορρίπτει την Αριστερή πνευματικότητα, είναι να την υπερβεί. Να την ξεπεράσει, δηλαδή, προβάλλοντας διαφορετικά πνευματικά σχήματα και εναλλακτικές προτάσεις. Η Φ.ΛΕ.ΦΑ.ΛΟ, μολονότι ως κοινότητα Ρομαντικών έχει την Αριστερή πνευματικότητα απέναντί της και θεωρεί το άσυλο ως επιβλαβή θεσμό, δεν υποστηρίζει την κατάργησή του. Εφόσον το μεγαλύτερο μέρος της φοιτητικής κοινότητας εξακολουθεί να το θέλει, εμείς δεν έχουμε κανένα λόγο να ζητήσουμε την κατάργησή του. Κατάργηση ζητούν αυτοί που το φοβούνται.
Εμείς, εδώ και σχεδόν έξι χρόνια, προβάλλουμε πολιτισμικά σχήματα Ρομαντισμού και κοιτάζουμε την Αριστερή πνευματικότητα κατά πρόσωπο. Με παρεμβάσεις στα πανεπιστήμια, με πνευματική δράση, με έντυπα την ποιότητα των οποίων μπορεί να κρίνει ο καθένας και με πληθώρα δράσεων, απλώνουμε τα μυστικά του Ανίκητου Ήλιου εκτός και εντός ασύλου. Απέναντι στον ακαδημαϊσμό αντιπαραθέτουμε τη δύναμη της φαντασίας και του οράματος, απέναντι στη μόδα του μοντέρνου ή μεταμοντέρνου Νεωτερισμού οικοδομούμε τον μύθο του νέου μας Ρομαντισμού, απέναντι στα κατεστημένα λογοτεχνικά είδη προβάλουμε την πρωταρχική και παντοτινή αφήγηση της λογοτεχνίας του φανταστικού, απέναντι στην Αριστερή πνευματικότητα προτάσσουμε την Ελλάδα.
Το 40ο φεστιβάλ βιβλίου που λαμβάνει χώρα αυτές τις μέρες και η εγγραφή των νέων φοιτητών στα ακαδημαϊκά τμήματα μάς έδωσαν την ευκαιρία, ως μέλη της Φοιτητικής Λέσχης Φανταστικής Λογοτεχνίας, να πραγματοποιήσουμε μια ακόμη ενημερωτική δράση και να μοιραστούμε τους προβληματισμούς μας με καινούργιους φίλους.
Ρομαντικοί και παραβάτες σε έναν χαοτικό, αστικό κόσμο κανονισμών και νομοθετημάτων. Ιδεοφόροι και φρουροί του πρωταρχικού Νόμου της ζωής. Με θάρρος και συνέπεια υπερασπιζόμαστε την αισθητική μας και απλώνουμε τα όρια του μαγικού μας βασιλείου στους δρόμους της πόλης, στο πλευρό των συμπατριωτών μας.
Ολοκληρώνοντας αυτή μας τη δράση αποκομίσαμε τα καλύτερα συμπεράσματα για την απήχηση των θέσεων μας. Μπορεί η εποχή που ζούμε να είναι δύσκολη για την χώρα, τουλάχιστον όμως αποδεικνύεται ευνοϊκή για την ανάπτυξη υγιών κοινωνικών ομαδώσεων και νέων νοοτροπιών. Πλέον, το χρέος του κάθε ευαισθητοποιημένου συμπολίτη μας είναι να γίνει πιο συμμετοχικός και να αφήσει στο περιθώριο τη νωθρότητα του παρελθόντος. Από την πλευρά μας, εκείνο που οφείλουμε να θυμίσουμε είναι πως «τα έθνη καταρρέουν ή ευδοκιμούν ανάλογα με το αν η ποίηση, η ζωγραφική και η μουσική τους καταρρέουν ή ευδοκιμούν (W. Blake)». Μια πραγματική πολιτική ή κοινωνική επανάσταση είναι αδύνατον να υπάρξει αν δεν έχει αισθητικό και ηθικό υπόβαθρο.
