Του Dominique Venner, απόσπασμα από το έργο του "Le Siècle de 1914: Utopies, guerres et révolutions en Europe au XXe siècle" (Paris: Pygmalion, 2006). (Ο αιώνας του 1914: Ουτοπίες, πόλεμοι και επαναστάσεις στην Ευρώπη του 20ου αιώνος)
Μετάφραση από τα γαλλικά στα αγγλικά υπό του Grerg Johnson , η οποία δημοσιεύθηκε στην ιστοσελίδα www.counter-currents.com
Μετάφραση από τα αγγλικά στα ελληνικά υπό του Lohengrin
Τι είναι η Ευρώπη; Τι είναι ο Ευρωπαίος;
Από γεωπολιτικής και ιστορικής απόψεως η Ευρώπη ορίζεται από τα φυσικά της όρια. Το κέντρο, ο ευρωπαϊκός πυρήνας, σχηματίζεται από έθνη, τα οποία, μολονότι συχνά σε σύγκρουση, έχουν βιώσει μία κοινή ιστορία από τον Μέσο Μεσαίωνα. Κατ’ ουσίαν είναι τα έθνη που προκύπτουν από την Καρολίγγεια Αυτοκρατορία και τις περιφέρειές της, αυτά τα οποία συναπάρτισαν την Συνθήκη της Ρώμης το 1957, γνωστά και ως «Έξι»: Γαλλία, Δυτική Γερμανία, Ιταλία, Βέλγιο, Κάτω Χώρες και Λουξεμβούργο. Παραπέρα, μπορεί κάποιος να δεί έναν δεύτερο κύκλο να σχηματίζεται, ο οποίος περιλαμβάνει τα Ατλαντικά και τα Βόρεια έθνη, καθώς και την Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια. Ένας τρίτος κύκλος, τέλος, προνομιούχων συμμαχιών διευρύνεται προς την Ρωσία.
Επ’ ουδενί λόγω ομιλώ εδώ για ένα πολιτικό σχέδιο. Ομιλώ ως ένας ιστορικός που καταδεικνύει μία σειρά πραγματικοτήτων.
Κάποιος θα μπορούσε να αναφέρει διαφορετικές. Η Δουνάβια Αυτοκρατορία των Αμψβούργων απετέλεσε μία πραγματικότητα. Η Βαλτική Ευρώπη εξίσου, αν και δεν ισχύει πλέον για την Μεσογειακή Ευρώπη, η οποία έπαυσε να αποτελεί τον άξονα της ευρωπαϊκής ενότητος από τις Αραβοϊσλαμικές κατακτήσεις.
Η Ευρώπη, όμως, είναι κάτι αρκετά διαφορετικό από το γεωγραφικό πλαίσιο υπάρξεώς της.
Η συνείδηση του ανήκειν στην Ευρώπη, της Ευρωπαϊκότητος, είναι πολύ παλαιότερη από την σύγχρονη έννοια της Ευρώπης. Είναι εμφανής στα διαδοχικά ονόματα του Ελληνισμού, του Κελτισμού, του Ρωμανισμού, της Φραγκικής Αυτοκρατορίας ή του Χριστιανισμού. Ιδωμένη ως μία πανάρχαια παράδοση, η Ευρώπη αποτελεί προϊόν μίας υπερχιλιετούς κοινωνίας πολιτισμού, της οποίας η ιδιαιτερότητα και η ενότητα πηγάζουν από τους λαούς που την αποτελούν και από μία πνευματική κληρονομία, της οποίας η υπέρτατη έκφραση είναι τα Ομηρικά Έπη.
Όπως οι άλλοι μεγάλοι πολιτισμοί – Κίνα, Ιαπωνία, Ινδία ή η Σημιτική Ανατολή-ο δικός μας έχει ρίζες βαθιά στην προϊστορία. Βασίζεται σε μία συγκεκριμένη παράδοση, η οποία διαπερνά τον χρόνο υπό εναλλασσόμενες όψεις. Σχηματίσθηκε από πνευματικές αξίες, οι οποίες δομούν την συμπεριφορά μας και τροφοδοτούν τις φαντασιώσεις μας, ακόμα και αφότου τις ξεχνούμε.
Εάν για παράδειγμα η απλή σεξουαλικότητα είναι παγκόσμια, ακριβώς όπως είναι η πράξη του διατρέφεσθαι, η αγάπη είναι διαφορετική σε κάθε πολιτισμό, όπως είναι η αναπαράσταση της θηλυκότητος, η ζωγραφική τέχνη, η γαστρονομία και η μουσική. Αποτελούν αντανακλάσεις μίας συγκεκριμένης πνευματικής μορφολογίας, μυστηριωδώς μεταφερομένης μέσω του αίματος, της γλώσσας και της διάχυτης μνήμης μίας κοινότητος. Οι ιδιαιτερότητες αυτές μας κάνουν αυτό που είμασθε και όχι κάποιος άλλος, ακόμα και εάν η επίγνωση μας για αυτές έχει χαθεί.
Κατανοητή υπό αυτήν την έννοια, η παράδοση είναι αυτό που σχηματίζει και διαιωνίζει την ατομικότητα, ιδρύει την ταυτότητα, δίδει νόημα στην ζωή. Δεν είναι μία υπερβατικότητα εξωτερικευμένη. Η παράδοση αποτελεί ένα «εγώ» το οποίο διαπερνά τον χρόνο, μία ζώσα έκφραση του μερικού εντός του σύμπαντος.
Το όνομα Ευρώπη εμφανίσθηκε 2.500 έτη πρίν στον Ηρόδοτο και στο έργο «Περιήγησις» του Εκαταίου του Μιλησίου. Και δεν είναι τυχαίο ότι ο Έλληνας αυτός γεωγράφος κατέταξε τους Κέλτες και τους Σκύθες μεταξύ των λαών της Ευρώπης και όχι στους βαρβάρους. Ήταν η εποχή που η ευρωπαϊκή αυτογνωσία ανεφάνη για πρώτη φορά υπό την απειλή των Περσικών Πολέμων. Είναι μία σταθερά της Ιστορίας: η ταυτότητα γεννάται υπό την απειλή της διαφορετικότητος.
Είκοσι αιώνες μετά την Σαλαμίνα, η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως στις 29 Μαΐου 1453 έγινε αισθητή ως μία ακόμα χειρότερη αναταραχή. Ολόκληρη η ανατολική πλευρά της Ευρώπης ήταν ανοικτή στην Οθωμανική κατάκτηση. Η Αυστρία των Αμψβούργων παρέμεινε το έσχατο προπύργιο.
Η κρίσιμη αυτή στιγμή έφερε την άνθιση μίας Ευρωπαϊκής συνειδήσεως με την σύγχρονη έννοια της λέξεως.
Το 1452 ο φιλόσοφος Γεώργιος ο Τραπεζούντιος1 είχε ήδη εκδώσει το έργο «Pro defenda Europa», ένα μανιφέστο, όπου το όνομα της Ευρώπης αντικατέστησε αυτό της Χριστιανοσύνης.
Μετά την πτώση της Βυζαντινής πρωτεύουσας, ο καρδινάλιος Piccolomini, μετέπειτα Πάπας Πίος Β’2, έγραψε: «Το ανατολικό κομμάτι της Ευρώπης αποσχίσθηκε». Και για να μεταδώσει την πλήρη σημασία και το πάθος του γεγονότος, δεν επικαλέσθηκε του ς Πατέρες της Εκκλησίας, αλλά, απώτερους στην Ευρωπαϊκή μνήμη, τους ποιητές και τους τραγικούς της αρχαίας Ελλάδος. Η καταστροφή αυτή, κατά δήλωσή του σημαίνει «τον δεύτερο θάνατο του Ομήρου, του Σοφοκλέους και τους Ευριπίδου». Ο φωτισμένος αυτός Πάπας απεβίωσε το 1464, δυστυχής για την αδυναμία του να κινητοποιήσει στρατό και στόλο για την απελευθέρωση της Κωνσταντινουπόλεως.
Όλα τα ιστορικά στοιχεία συνηγορούν στο ότι η Ευρώπη είναι μία πολύ παλαιά κοινωνία πολιτισμών. Δίχως να πηγαίνουμε πίσω στις σπηλαιογραφίες και τον μεγαλιθικό πολιτισμό, δεν υπάρχει ούτε ένα ιστορικό φαινόμενο το οποίο βίωσε μία από τις χώρες της Φραγκικής σφαίρας και το οποίο δεν το μοιράσθηκαν όλες οι υπόλοιπες. Η μεσαιωνική ιπποσύνη, η επική ποίηση, ο αυλικός έρως, η μοναρχία, οι φεουδαλικές ελευθερίες, οι Σταυροφορίες, η ανάδυση τον πόλεων, η Γοτθική επανάσταση, η Αναγέννηση, η Μεταρρύθμιση και η Αντιμεταρρύθμιση, η επέκταση πέρα από τις θάλασσες, η γέννηση του έθνους-κράτους, το κοσμικό και το θρησκευτικό Μπαρόκ, η μουσική πολυφωνία, ο Διαφωτισμός, ο Ρομαντισμός, το Προμηθεϊκό σύμπαν της τεχνολογίας ή ο αφυπνιζόμενος εθνικισμός… Ναι, όλα αυτά είναι κοινά στην Ευρώπη και μόνον στην Ευρώπη. Στην πορεία της Ιστορίας κάθε μεγάλο κίνημα σε μία χώρα της Ευρώπης αμέσως έβρισκε το ισοδύναμό του ανάμεσα στις αδελφές χώρες και πουθενά αλλού. Όσο δε για τις συγκρούσεις που για τόσον καιρό συνεισέφεραν στον δυναμισμό μας, υπαγορεύονταν από τον ανταγωνισμό πριγκίπων ή κρατών, ποτέ, όμως, από πολιτισμικές αντιθέσεις.
Σε αντίθεση με άλλους λιγότερο αρεστούς λαούς, οι Ευρωπαίοι σπανίως έπρεπε να θέσουν το ερώτημα της ταυτότητός τους. Τους ήταν αρκετό ότι υπήρχαν: πολυάριθμοι, ισχυροί και συχνά νικητές. Αλλά αυτό τελείωσε. Ο τρομερός «αιώνας του 1914» έθεσε τέλος στην κυριαρχία των Ευρωπαίων, οι οποίοι έκτοτε μαστίζονται από τους δαίμονες της αυτοαμφισβήτησης, μετριασμένης σε κάποιον βαθμό εν τούτοις από μία προσωρινή υλική αφθονία. Οι πρωτοστάτες της ενοποιήσεως τρέμουν από φόβο εμπρός στο ερώτημα της ταυτότητος. Η ταυτότητα, όμως, είναι τόσο σημαντική για μία κοινότητα όσο το ζωτικό ζήτημα των εθνικών και εδαφικών συνόρων.
Σημειώσεις του μεταφραστού
1. Γεώργιος ο Τραπεζούντιος, Κρήτη 1395-Ρώμη 1486. Με απώτερη καταγωγή από την Τραπεζούντα του Πόντου, υπήρξε από τους πρωτεργάτες της Αναγεννήσεως. Μετέβη στην Ιταλία το 1420, διδάχθηκε και έμαθε άπταιστα λατινικά μέσε σε μόλις τρία χρόνια. Δίδαξε ελληνικά και μετέφρασε από τα ελληνικά στα λατινικά, ενώ η σφοδρότατη επίθεσή του εναντίον του Πλάτωνος και η συμπαράταξή του με τους αριστοτελικούς του στοίχισε την φιλία του με τον Βησσαρίωνα.
2. Πάπας Πίος Β’, γεννηθείς ως Enea Silvio Piccolomini (λατινιστί Aeneas Sylvius) 18 Οκτωβρίου 1405 – 14 Αυγούστου 1464. Από ισχυρή οικογένεια, έλαβε πανεπιστημιακή μόρφωση και δραστήριος στα πολιτικά και εκκλησιαστικά πράγματα της εποχής του, έφθασε στο αξίωμα του Πάπα στις 19 Αυγούστου 1458, το οποίο διετήρησε μέχρι τον θάνατό του. Κατέβαλε φιλότιμες προσπάθειες, προκειμένου να οργανώσει σταυροφορία εναντίον των Τούρκων, για την οργάνωση της οποίας προσκάλεσε όλα τα χριστιανικά έθνη στις 26 Σεπτεμβρίου 1459 και την οποίαν ανεκήρυξε στις 14 Ιανουαρίου 1460. Η σταυροφορία αυτή, ωστόσο, ουσιαστικά και δυστυχώς και για τους Έλληνες και για ολόκληρη την Ευρώπη δεν ξεκίνησε ποτέ. Φωτεινή εξαίρεση στην ολιγωρία και την μικροπολιτική των ηγεμόνων της εποχής απετέλεσε ο γνωστός Βλάντ Γ’ ο Ανασκολοπιστής, τον οποίον ο Πάπας Πίος Β’ εκτιμούσε εξαιρετικά.
