Επέστρεψε ο Λάλας

Ελεύθερος Τύπος
Κυριακή, 25.11.07
Της Αγγελικής Σπανού

Δεκαπέντε χρόνια μοναξιάς τελειώνουν για τον άνθρωπο που υπέκλεπτε αμερικανικά έγγραφα για λογαριασμό των ελληνικών αρχών πάνω στην έξαρση του Μακεδονικού και βρέθηκε στα σίδερα. Η μοίρα του ήταν σκληρή, αν αναλογιστεί κανείς ότι δύο Αμερικανοί πράκτορες με… περούκες, που πιάστηκαν επ’ αυτοφώρω το Νοέμβριο του 1993 σε ένα φορτηγάκι στην πλατεία Αμερικής, απλώς στάλθηκαν πίσω στην πατρίδα τους.Χριστούγεννα στο σπίτι του θα κάνει ο ομογενής κ. Στίβεν Λάλας, που αναμένεται αύριο στις 9,30 το πρωί στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος» έπειτα από δώδεκα χρόνια στις αμερικανικές φυλακές, καταδικασμένος για κατασκοπία, και ύστερα από δυόμισι μοναχικά χρόνια στη Μασαχουσέτη, λόγω απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα. Οι παρασκηνιακές συνεννοήσεις ανάμεσα στην Αθήνα και την Ουάσιγκτον είχαν αίσια έκβαση και η αμερικανική Δικαιοσύνη επιτρέπει την επιστροφή στην πατρίδα του Ελληνοαμερικανού υπαλλήλου της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα, που συνελήφθη από τις αμερικανικές αρχές το 1993, με την κατηγορία της κατασκοπίας υπέρ της Ελλάδας. Τους τελευταίους μήνες πραγματοποιήθηκαν εντατικές διαβουλεύσεις για να ρυθμιστούν εκκρεμότητες που αφορούν στην προσαρμογή των αμερικανικών περιοριστικών όρων (τυπικά εκπνέουν το καλοκαίρι του 2010) στο ελληνικό σωφρονιστικό σύστημα. Άλλοι συνδέουν την όψιμη επιείκεια της Ουάσιγκτον με τη χρησιμότητα της ομογενειακής ψήφου. Και άλλοι με την πρόθεση της κυβέρνησης Μπους να καλλωπίσει το πρόσωπο της αμερικανικής Δικαιοσύνης εν όψει των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου 2008. Οπως και να ’χει, ο κ. Στίβεν Λάλας, με έξοδα της ελληνικής κυβέρνησης, θα ξαναδεί το σπίτι του στη Χρυσούπολη Καβάλας, όπου ζει η γυναίκα του με τα δύο τους παιδιά. Για τον κ. Λάλας, ο γυρισμός θα είναι η επανένωση του νήματος που κόπηκε το Φεβρουάριο του 1993. Η τότε υφυπουργός Εξωτερικών, Βιργινία Τσουδερού, ενημέρωσε τον τότε πρέσβη της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον, Χρήστο Ζαχαράκη, για μια πτυχή του θέματος των Σκοπίων, για την οποία η αμερικανική πλευρά δεν είχε πληροφορήσει την ελληνική. Ηταν η αρχή του τέλους. Οταν η Ουάσιγκτον αντιλήφθηκε ότι η Αθήνα γνώριζε κάτι που δεν έπρεπε να γνωρίζει, ο αξιωματικός του FBI Τζον Κουατρόκι ήρθε στην Ελλάδα για να ελέγξει επτά υπαλλήλους της αμερικανικής πρεσβείας. Οι έρευνες κατέληξαν στο πρόσωπο του μικρασιατικής καταγωγής υπαλλήλου, ο οποίος τον Απρίλιο του 1993 κλήθηκε από την υπηρεσία του να ταξιδέψει στη Βιρτζίνια για να ενημερωθεί σχετικά με θέματα τρομοκρατίας. Μόλις αποβιβάστηκε στο αεροδρόμιο, του πέρασαν χειροπέδες. Η ποινή που του επιβλήθηκε ήταν εκδικητική. Δικάστηκε για προδοσία και έμεινε αβοήθητος στις αμερικανικές φυλακές υψίστης ασφαλείας, αφήνοντας πίσω του ένα οικογενειακό δράμα. Ο μικρός του γιος, 16 χρόνων σήμερα, δεν τον έχει γνωρίσει καλά καλά. Η σύζυγός του Μαρία έκανε σκληρά μεροκάματα για να τα φέρει βόλτα και χτύπησε πολλές πόρτες της Πολιτείας για να αναζητήσει -συνήθως μάταια- βοήθεια. Ο ίδιος έζησε εξίσου δύσκολα στη Μασαχουσέτη και λέγεται ότι η υγεία του είναι ταλαιπωρημένη και η μελαγχολία του έντονη. Παρόλο που ο δικηγόρος του απέδιδε σταθερά τη σύλληψή του σε «ακούσια λάθη», ακόμη δεν έχει απαντηθεί με βεβαιότητα εάν προηγήθηκε κατάδοση ή μια σειρά εσφαλμένων χειρισμών της ελληνικής πλευράς. Γεννημένος το 1953 στο Νιου Χαμσάιρ, λοχίας του αμερικανικού στρατού, πολέμησε στο Βιετνάμ και στρατολογήθηκε το 1977 όταν υπηρετούσε στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ στη Σμύρνη. Τότε για πρώτη φορά τού ζητήθηκε να βοηθήσει την Ελλάδα, προσφέροντας πληροφορίες. Τη δεκαετία του 1980 υπηρέτησε στο Βελιγράδι, στην Κωνσταντινούπολη και την Ταϊβάν. Το 1990 τοποθετήθηκε στη Μονάδα Επικοινωνίας Προγραμμάτων στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα, που ήταν και το μοιραίο γι’ αυτόν πόστο. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, υπέκλεψε εκατοντάδες απόρρητα αμερικανικά έγγραφα για χάρη των ελληνικών υπηρεσιών, χωρίς να εισπράττει αμοιβή, στο όνομα της πατρίδας. Οι συνεννοήσεις που έγιναν μεταξύ των δύο κυβερνήσεων για την επιστροφή του κ. Λάλας ξεκίνησαν στη διάρκεια της θητείας του κ. Γιώργου Παπανδρέου ως υπουργού Εξωτερικών, συνεχίστηκαν από τον κ. Πέτρο Μολυβιάτη, ο οποίος έδειξε έντονο προσωπικό ενδιαφέρον για την οικογένεια Λάλας και ολοκληρώθηκαν με τις παρεμβάσεις της κυρίας Ντόρας Μπακογιάννη και του υπουργού Δικαιοσύνης κ. Σωτήρη Χατζηγάκη, ο οποίος «κληρονόμησε» το πολύτιμο κεφάλαιο που του άφησε ο προκάτοχός του Αναστάσης Παπαληγούρας. Η πατρίδα στην οποία θα γυρίσει θα είναι πολύ διαφορετική από αυτή που άφησε δεκαπέντε χρόνια πριν και ίσως πιο γενναιόδωρη απ’ όσο φάνηκε μαζί του μέχρι τώρα.
Περιμένοντας τον «μπαμπά μας»
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΔΑΜ«Ο Σταύρος αγαπάει με την ψυχή του την Ελλάδα…Το ξέρουν όλοι αυτό. Εδώ στη Χρυσούπολη ανοίξαμε την αγκαλιά μας και τον περιμένουμε, αυτήν την Κυριακή, τα παιδιά μας και εγώ… Αναστηθήκαμε». Η Μαρία Μαϊδανού-Λάλας, σύζυγος του ταλαιπωρημένου Στίβεν Λάλας, δείχνει συγκινημένη. «Πετάει από τη χαρά της». Υστερα από 14,5 χρόνια περιμένει να ξαναδεί στο σπίτι τον άνδρα της. «Τον μπαμπά μας», όπως λέει. «Δεν θα τον αφήσουμε από τη ζεστή αγκαλιά μας», φωνάζει σαν παιδί.«Μη μ’ αφήσετε να μιλάω για τον Σταύρο… Θα μιλάω ώρες, μέρες ολόκληρες… Και δεν θα τελειώνω. Είναι τόσο απλός. Τόσο καλός. Μας αγαπάει όλους…». Ο γιος τους Παναγιώτης μόλις είχε αρχίσει να περπατάει, όταν ο πατέρας του μπήκε στη φυλακή τον Απρίλιο του 1993.Από τότε έχει να τον δει. Εγινε 16 χρόνων (23 Νοεμβρίου είχε τα γενέθλιά του). Τώρα θα γνωρίσει τον πατέρα του.Ο μεγαλύτερος αδελφός, ο Γιάννης, είναι 22 χρόνων.«Η παρουσία του ανάμεσά μας ήταν ζωντανή. Κάθε μέρα», αναφέρει η μητέρα τους.«Ο Σταύρος», υπογραμμίζει, «ό,τι έκανε, το έπραξε από αγάπη -και μόνον- για την πατρίδα του. Ρωτήστε ανθρώπους που χειρίζονταν τα εθνικά μας θέματα. Νομίζω ότι κατάλαβαν και οι Αμερικανοί πως δεν ήθελε να βλάψει κανέναν. Απλώς ενήργησε με βάση τη συνείδησή του και την αγάπη για την Ελλάδα».«Ο Γιώργος Παπανδρέου, ως υπουργός Εξωτερικών, και ο Αναστάσης Παπαληγούρας, ως υπουργός Δικαιοσύνης», αναγνωρίζει, «μας βοήθησαν στην υπόθεση του Σταύρου…Υπάρχει, βέβαια, και ο Θεός που μας χάρισε πέντε χρόνια. Που τον φέρνει νωρίτερα κοντά μας. Για να κάνουμε, όλοι μαζί αυτά τα Χριστούγεννα». «Κι άλλοι βέβαια έδειξαν, ο καθένας με τον τρόπο του, το ενδιαφέρον τους», προσθέτει. «Ο Αμερικανός δικηγόρος σίγουρα και ένας Ελληνας μεγαλοδικηγόρος».Το διάστημα αυτό που είχε αποφυλακιστεί, αλλά παρέμενε στις ΗΠΑ με περιοριστικούς όρους έκανε προσπάθειες «για να κρατηθεί στα πόδια του».Τον βοήθησε ο αδελφός του Κίμων που έχει εστιατόρια στο Νιου Χανσάιρ.Δούλευε εδώ και κει.«Σε μια πιτσαρία», μας αναφέρει, «έκοψε τα τρία δάκτυλά του. Ευτυχώς που με μια χειρουργική επέμβαση επανακολλήθηκαν».Ο Σταύρος και η Μαρία γνωρίστηκαν στο Βελιγράδι, όπου η ίδια φοιτούσε στο Πανεπιστήμιο. Ενα χρόνο αργότερα παντρεύτηκαν.«Από τότε που ο Σταύρος μπήκε στη φυλακή, ζήσαμε έναν Γολγοθά», τονίζει.Στη Χρυσούπολη έδωσε το δικό της τιτάνιο αγώνα. Από φτωχή οικογένεια, έπρεπενα εργαστεί για τη δική της οικογένεια. Στο φροντιστήριο αγγλικών, που άνοιξε, παρακολουθούν μαθήματα παιδιά 6 και 7 χρόνων αλλά και νέες γυναίκες έως και 35 χρόνων, οι οποίες μαθαίνουν αγγλικά για να μπορέσουν να περάσουν σε διαγωνισμούς του ΑΣΕΠ.«Μου ’κανε καλό η δουλειά», υπογραμμίζει. «Ξεχνούσα τα προβλήματα. Ξαναγεννιόμουν με τους μαθητές και τις μαθήτριές μου…Οταν μου ετοίμασαν γιορτή για τα γενέθλιά μου, σήκωσα το κεφάλι… Χαμογέλασα και υπολόγισα πως πέρασαν 40 χρόνια και ιδιαίτερα αυτά τα πιο δύσκολα της ζωής μου, τα οποία δεν θέλω να θυμάμαι…Τώρα ξεκινάμε μαζί από την αρχή»