ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Ανωνύμου , «Αντίδοτο», τ.24
μέρος δεύτερο
Η βιολογική του συγκρότησι που καθορίζει την φυλετική του υπόστασι, αποτελεί το πραγματικό θεμέλιο της αναπτύξεως του πολιτιστικού του οικοδομήματος. Η βιολογική συνάρτηση της Φυλής είναι η καθοριστική αιτία του πολιτισμού και κάθε άλλης εκδηλώσεως της ανθρώπινης ζωής. Κέντρο του πολιτισμού είναι η φυλετική ψυχή, ως ιστορική εκδήλωση της φυλής στο συλλογικό επίπεδο, που η σύνθετη προβολή της στην πραγματικότητα παίρνει την μορφή του Λαϊκού και Εθνικού Πολιτισμού. Ο Όσβαλντ Σπένγκλερ θεωρεί ότι οι πολιτισμοί ως οργανικές πραγματικότητες, πηγάζουν μέσα από μία συγκεκριμένη συλλογική ψυχολογική συγκρότησι, που πραγματοποιεί όλες τις δυνατότητες που υπάρχουν μέσα της, σ’ ένα ορισμένο ιστορικό σύστημα αναφοράς, κάτω από την μορφή τεχνών, κρατών, επιστημών, φιλοσοφιών. Μία τέτοια οργανική πραγματικότητα σαμ τον πολιτισμό δεν καλύπτει στην διαχρονική της εξέλιξη ένα μόνο λαό, αλλά περισσότερους, πάντοτε όμως έχει μία συγκεκριμένη φυλετική αφετηρία, που της δίνει την ιδιοτυπία που την χαρακτηρίζει. Ποιες είναι όμως οι συγκεκριμένες φάσεις που διανύει ένας πολιτισμός και ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους; Η πρωταρχική φάσις κάθε πολιτισμού είναι η γένεσίς του. Γένεσις του πολιτισμού σημαίνει δημιουργία των πρωταρχικών εκείνων στοιχειωδών συστημάτων σκέψεων και ενεργειών του συλλογικού ανθρώπου, κι αποτελούν την αφετηρία για την μετέπειτα ανάπτυξι του πολιτιστικού οικοδομήματος. Η δημιουργία αυτών των στοιχειωδών σκέψεων και δράσεων έχει την αιτιολογία της στο γεγονός της προσπάθειας του συλλογικού ανθρώπου να δαμάσει και να κυριαρχήσει πάνω στον εξωτερικό κόσμο. Σ’ αυτόν τον αγώνα το περιβάλλον επιδρά στην ιδιαίτερη ψυχολογική συγκρότηση του συλλογικού ανθρώπου και προκαλεί μία σειρά από ανταποκρίσεις.
Η δεύτερη φάσις του πολιτιστικού κυκλώματος είναι η ανάπτυξι. Σ’ αυτό το στάδιο ανάμεσα στα στοιχειώδη συστήματα σκέψεων και δράσεων του συλλογικού ανθρώπου λειτουργεί ο νόμος της επιλογής. Ένα από αυτά τα στοιχειώδη συστήματα, εκείνο που προσαρμόζεται καλύτερα στις ιστορικές συνθήκες, επιλέγεται και αποτελεί τον κεντρικό άξονα του πολιτισμού. Αυτή είναι η εποχή της μεγάλης δημιουργίας. Σ’ αυτήν την φάσι εκείνο που χαρακτηρίζει τον φυλετικό φορέα του πολιτισμού είναι μία καθολική υποταγή του ατόμου στην κοινωνία και του πολίτη στο κράτος. Αντίθετα, στην τρίτη φάσι του πολιτιστικού κύκλου, την κατάρρευσι, το φαινόμενο αυτό παύει να υπάρχει και αντικαθίσταται από το φαινόμενο του ατομικισμού, γεγονός που έχει την αιτιολογία του στην ανυπαρξία μιάς ορισμένης κατευθύνσεως. Το στάδιο της καταρρεύσεως σημαίνει απλά ότι ένας πολιτισμός, μια ολόκληρη εποχή έχει γεράσει. Δεν έχει πιά το σφρίγος που την καθιστούσε προοδευτική, ούτε την δύναμι και την ρωμαλεότητα που την έκανε δυνατή. Το τελικό στάδιο ενός πολιτισμού είναι η αποσύνθεσις, έσχατη συνέπεια του νόμου της αποπροσαρμογής. Στο στάδιο αυτό το πολιτιστικό πλέγμα αποσυντίθεται και τα στοιχεία του διαλύονται. Ο πολιτισμός είναι τώρα ένα πτώμα. Μέσα στον συλλογικό φορέα του τώρα παρουσιάζονται κοινωνικά σχήματα που εκδηλώνονται με την αποκοπή των ηγουμένων μειοψηφιών της πολιτικής, της τέχνης, της οικονομίας από το κοινωνικό σώμα και την εμφάνισι ενός κοινωνικού χάους και αναστατώσεων, συγκρούσεων και αντιφάσεων. Οι άνθρωποι δεν είναι πια τα υποκείμενα της ιστορίας, αλλά απλά αντικείμενά της. Η μοίρα τους καθορίζεται από συνθήκες που βρίσκονται πέρα από τις δυνάμεις τους και οι προσωπικές προσπάθειές δεν έχουν πιά κανένα νόημα.
Η δεύτερη φάσις του πολιτιστικού κυκλώματος είναι η ανάπτυξι. Σ’ αυτό το στάδιο ανάμεσα στα στοιχειώδη συστήματα σκέψεων και δράσεων του συλλογικού ανθρώπου λειτουργεί ο νόμος της επιλογής. Ένα από αυτά τα στοιχειώδη συστήματα, εκείνο που προσαρμόζεται καλύτερα στις ιστορικές συνθήκες, επιλέγεται και αποτελεί τον κεντρικό άξονα του πολιτισμού. Αυτή είναι η εποχή της μεγάλης δημιουργίας. Σ’ αυτήν την φάσι εκείνο που χαρακτηρίζει τον φυλετικό φορέα του πολιτισμού είναι μία καθολική υποταγή του ατόμου στην κοινωνία και του πολίτη στο κράτος. Αντίθετα, στην τρίτη φάσι του πολιτιστικού κύκλου, την κατάρρευσι, το φαινόμενο αυτό παύει να υπάρχει και αντικαθίσταται από το φαινόμενο του ατομικισμού, γεγονός που έχει την αιτιολογία του στην ανυπαρξία μιάς ορισμένης κατευθύνσεως. Το στάδιο της καταρρεύσεως σημαίνει απλά ότι ένας πολιτισμός, μια ολόκληρη εποχή έχει γεράσει. Δεν έχει πιά το σφρίγος που την καθιστούσε προοδευτική, ούτε την δύναμι και την ρωμαλεότητα που την έκανε δυνατή. Το τελικό στάδιο ενός πολιτισμού είναι η αποσύνθεσις, έσχατη συνέπεια του νόμου της αποπροσαρμογής. Στο στάδιο αυτό το πολιτιστικό πλέγμα αποσυντίθεται και τα στοιχεία του διαλύονται. Ο πολιτισμός είναι τώρα ένα πτώμα. Μέσα στον συλλογικό φορέα του τώρα παρουσιάζονται κοινωνικά σχήματα που εκδηλώνονται με την αποκοπή των ηγουμένων μειοψηφιών της πολιτικής, της τέχνης, της οικονομίας από το κοινωνικό σώμα και την εμφάνισι ενός κοινωνικού χάους και αναστατώσεων, συγκρούσεων και αντιφάσεων. Οι άνθρωποι δεν είναι πια τα υποκείμενα της ιστορίας, αλλά απλά αντικείμενά της. Η μοίρα τους καθορίζεται από συνθήκες που βρίσκονται πέρα από τις δυνάμεις τους και οι προσωπικές προσπάθειές δεν έχουν πιά κανένα νόημα.
